یک دبیر، نویسندە و مترجم کرد اهل شهرستان سقز بەنام عبدالخالق رحمانی دیوان “مَم و زین” اثر جاودانەی احمد خانی و شاهکار ادبیات کردی را به زبان فارسی ترجمە کرد. “مَم و زین” نام یکی از داستان‌های منظوم عاشقانه کردی در قرن هفدهم توسط احمد خانی نوشته شده است. این شاهکار ادبی کە در زمرە آثار کلاسیک و بیادماندنی جهان قرار دارد تاکنون بە چندین زبان، از جملە روسی انگلیسی، آلمانی و فرانسوی و… ترجمە شدەاست.
ترجمه دیوان “مَم و زین” که سه سال به طول انجامیده است در قالب یک کتاب ٢٠٥ صفحه و از سوی چاپخانه “بیریار” در شهر سقز با تیراژ ١٠٠٠ جلد منتشر گردیده است.
ترجمه فارسی این کتاب توسط فرهنگسرای هنر و اندیشه سقز توزیع و طرح روی جلد آن یکی از آثار هادی ضیاءالدینی از مجسمه‌سازان نامی کرد می‌باشد.
عبدالخالق رحمانی مترجم دیوان “مَم و زین” درباره ترجمه این شاهکار ادبیات کردی گفتەاست: “مم و زین” شاهکار بزرگ احمد خانی کە شامل ٢٧٠٠ بیت بودە و از منظر شرق‌شناسان از نظر ادبی در جایگاە بسیار بالایی قرار دارد و در تمامی ابعاد حماسی، میهن پرستی و آموزشی در قالب یک سرگذشت عاشقانە می‌درخشد.”
این شاهکار ادبی یکی از داستان‌های منظوم عاشقانه به لهجه کردی کرمانجی است کەدر قرن هفدهم توسط احمد خانی سرودە شدەاست. دیوان “مَم و زین” را شاعر و مترجم نامدار کرد عبدالرحمن شرفکندی متخلص به استاد هژار به لهجه سورانی زبان کردی برگردانده است.
احمد خانی در سال ۱۶۵۱ میلادی در منطقەی هکاری در شمال کردستان بدنیا آمد و در سال۱۷۰۷ دار فانی را وداع گفت. این نویسنده، شاعر، ستاره‌شناس و فیلسوف کرد به دلیل سرودن این مجموعه و استفاده از درون مایه ملی در شعرهایش در ادبیات کردی از جایگاه ویژه ای برخوردار است. وی از ۱۴ سالگی به نوشتن پرداخت و بعداً از دغوبایزید به ریتکان مهاجرت کرد. داستان منظوم مم و زین را در سن ۴۴ سالگی به پایان رساند.
خانی بر زبان‌های کردی، فارسی و عربی تسلط داشت و در سال ۱۶۸۳ میلادی یک فرهنگ عربی-کردی به نام “نوبهار” تدوین کرد.
