بر اساس گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، ایران استفاده از سانتریفیوژهای پیشرفته آی‌آر۶ را در تاسیسات زیرزمینی نطنز آغاز کرده است. خبرگزاری رویترز روز دوشنبه هفتم شهریور گزارش داد که نسخه‌ای از گزارش محرمانه آژانس را که در اختیار کشورهای عضو قرار گرفته رویت کرده است.
بنابر این گزارش، ایران استفاده از یک آبشار ۱۷۴تایی سانتریفیوژهای پیشرفته برای غنی‌سازی ۵ درصدی را آغاز کرده، و دو آبشار دیگر نیز در مراحل مختلف آماده‌سازی قبل از استفاده قرار دارند.
از ماه‌ها پیش مشخص بود که ایران در تدارک راه‌اندازی سه آبشار سانتریفیوژهای آی‌آر۶ در نطنز است اما خبر جدید در حالی منتشر شده که جمهوری اسلامی در حال بررسی پاسخ آمریکا درباره احیای برجام است.
جمهوری اسلامی از اردیبهشت ۹۸، اولین سالگرد خروج آمریکا از برجام و آغاز تحریم‌های “فشار حداکثری”، گام به گام از تعهدات برجامی خود عدول کرده است.
بر اساس توافق برجام، ایران مجاز به استفاده از سانتریفیوژهای آی‌آر۶ نیست و استفاده از سانتریفیوژهای “نسل اول”، موسوم به آی‌آر۱، نیز محدود به شش هزار ماشین است. به کارگیری سانتریفیوژهای آی‌آر۶ در نطنز برای غنی‌سازی ۵ درصدی اورانیوم همچنین عدول از دیگر محدودیت برجام است که سقف غنی‌سازی را به ۳.۶۷ درصد محدود کرده است.
با این حال غنی‌سازی ۵ درصدی در نطنز با استفاده از سانتریفیوژهای پیشرفته کاملا پایین‌تر از غنی‌سازی ۲۰ درصدی است که جمهوری اسلامی با این سانتریفیوژها در سایت فردو انجام داده است.
آژانس بین‌المللی انرژی اتمی خرداد امسال گزارش داده بود که ذخایر اورانیوم ۶۰ درصد غنی‌شده ایران به ۴۳ کیلوگرم افزایش یافته است؛ غنی‌سازی ۶۰ درصدی اندکی پایین‌تر از غنی‌سازی ۹۰ درصدی است که کاربرد نظامی دارد.
جمهوری اسلامی غنی‌سازی ۶۰ درصدی با استفاده از سانتریفیوژهای پیشرفته را در سایت‌های فردو و سایت روزمینی نطنز انجام داده است؛ با این حال شماری از متخصصان گفته‌اند ایران برای استفاده از سانتریفیوژهای پیشرفته‌تر با مشکلاتی فنی مواجه شده و ساخت سانتریفیوژها نیز پس از حمله تیرماه پارسال به سایت «تسا» در حومه کرج با مانع روبه‌رو شده است.
یکی از مشکلات در مذاکرات احیای برجام، فارغ از اینکه کدام تحریم آمریکا مغایر برجام بوده، این چالش بوده است که چگونه باید برنامه هسته‌ای ایران را با به موازین توافق بازگرداند و به ویژه اینکه آیا تهران می‌تواند سانتریفیوژهای پیشرفته را حفظ کند یا خیر.
شکاف‌ها بین ایران و آمریکا درباره متن اتحادیه اروپا که ۱۷ مرداد ارائه شد همچنان باقی است و به گفته نخست وزیر اسرائیل، تغییرات و سازش‌هایی نیز در آن متن رخ داده است.
