با عمیق تر شدن بحران یمن و شدت گرفتن لحن مقامات دو کشور احتمال بروز جنگ مستقیم میان ایران و عربستان افزایش یافتەاست ، در چند هفته گذشته مقامات نظامی ایران سخنانی بیان کردەاند که طرح آنها از زبان مقامات نظامی به معنای تهدید نظامی و احتمال بروز جنگ است. برای نمونه آقای فیروزآبادی رئیس ستاد کل نیروهای مسلح ایران پس از ممانعت عربستان از فرود هواپیمای ایرانی در یمن گفت باید پاسخی در خور به عربستان داد! همچنین محمد علی جعفری فرمانده سپاه پاسداران از سقوط حکوت آل سعود سخن گفت! با توجه به اینکه ایران و عربستان هیچگاه روابط مطلوبی نداشتەاند و با توجه به اینکه رژیم ایران ایدئولوژیک است و قصد صدور انقلاب خود را دارد و منافعش با عربستان در بسیاری موارد در تضاد است، اگر جنگی واقعی بین دو کشور روی ندهد به طور یقین جنگ نیابتی و جنگ سرد بین دو کشور بیش از حال حاضر افزایش خواهدیافت ، در زیر هر دو حالت جنگ سرد و جنگ گرم یا فیزیکی را در حد محدودیت یک مقاله کوتاه بررسی میکنیم .
افزایش جنگ سرد و جنگ نیابتی: هر چند ایران و عربستان دشمنان قدرتمند دیگری همچون اسرائیل ( دشمن مشترک هر دو کشور ) و آمریکا ( دشمن ایران و همپیمان فعلی عربستان ) دارند و بخشی از پروژەهای نظامیشان برای برخورد یا دفاع در برابر آنان است، اما در این مقطع از زمان، تضاد شدید منافع، این دو کشور را به دشمن اول و خطر مهمتر یکدیگر تبدیل کردەاست ، هرچند احتمال اینکه بحران یمن فروکش کند، بیشتر از آن است که جنگی مستقیم مابین دو کشور روی دهد، اما دستور اخیر آقای خامنەای در مورد افزایش آمادگی و قدرت نیروهای مسلح در چنین زمانی به معنای افزایش جنگ سرد بین دو کشور و حتی کل منطقه است. افزایش توان نظامی نیازمند افزایش بودجه نظامی به منظور تحقیق و توسعه و ساخت تجهیزات نظامی و یا خرید آنان است. با توجه به اینکه هم اکنون ایران از نظر اقتصادی با مشکلات شدیدی گریبانگیر است، هرگونه افزایش بودجه نظامی به اقتصاد آن فشار زیادی وارد خواهد کرد، هر چند که کشور عربستان هم به دلایلی از جمله افت قیمت نفت، برای افزایش بودجه نظامی به اقتصادش فشار وارد خواهدآمد، اما فشار اقتصادی ناشی از افزایش بودجه نظامی بر اقتصاد عربستان بسیار کمتر از فشاری است که به اقتصاد ایران وارد خواهد شد. همچنین ذخیره ارزی عربستان حدود ٨٠٠ میلیارد دلار است، اما ذخیر ارزی ایران حدود ١٠٠ میلیارد دلار میباشد که این ذخایر ارزی هنگفت عربستان، دست رهبران این کشور را برای افزایش بودجه نظامی باز گذاشتەاست ، از طرفی جنگ نیابتی هم بی هزینه نیست و حمایت مادی و حتی حمایت معنوی از گروەهای وابسته، هزینه مالی زیادی در پی دارد. آمار دقیقی از میزان هزینەهای مالی ایران در پشتیبانی از رژیم بشار اسد در دست نیست، اما بدون شک این هزینەها میلیارد دلاری است! ایران و عربستان اکنون در چندین جبهه جنگ نیابتی دارند که تأمین نیازهای گروەهای وابسته، به اقتصادشان فشار وارد خواهدکرد و همانطور که اشاره شد عربستان سعودی شرایط اقتصادی بهتری نسبت به ایران دارد و ذخایر هنگفت ارزی عربستان هم دست رهبران آن کشور را باز گذاشتەاست . از طرفی دیگر بیشتر همپیمانان عربستان در منطقه مانند کشورهای حوزه خلیج فارس از جمله قطر ( با عربستان مشکلاتی دارد، اما در قضیه ایران از عربستان دفاع خواهد کرد) و کویت و امارات، کشورهای ثروتمندی هستند و ایران به هیچوجه قادر نیست در حد و اندازه آنان به گروەهای وابسته به خود کمک مالی بکند! لازم به ذکر است که در زمان جنگ ایران و عراق، کشورهای عربی از جمله کویت کمکهای میلیارد دلاری به عراق میکردند! عربستان در سال ٢٠١٤ با بودجه نظامی ٦٧ میلیارد دلاری چهارمین بودجه نظامی دنیا را داشت، در حالیکه بودجه نظامی ایران کمتر از ٢٠ میلیارد دلار بوده ( آمار دقیقی از میزان هزینەهای ارتش و سپاه پاسداران در دست نیست، اما طبق برآوردها و تخمینهای سازمانهای اطلاعاتی غربی و مؤسسات نظامی، بودجه نظامی ایران کمتر از ٢٠ میلیارد دلار است) و بودجه نظامی کشور ترکیه در همان سال ٢٥ میلیارد دلار و هزینەهای نظامی کویت و امارات و قطر در مجموع بیشتر از ٢٠ میلیارد دلار بوده است! با توجه به مطالب بالا، ایران در درازمدت در جنگ سرد و جنگ نیابتی، قادر به رقابت با کشورهای حوزه خلیج فارس و حتی خود عربستان به تنهایی نخواهدبود و جز بر باد دادن ثروت ملی ایران، چیزی عاید رژیم جمهوری اسلامی ایران نخواهدشد.
جنگ فیزیکی یا گرم: هرچند احتمال درگیری نظامی بین ایران و عربستان از هر زمانی بیشتر است، اما عواقب و اثرات فوری و درازمدت چنین جنگی آنچنان وخیم است که هر دو کشور در کنار لحن تند و اقدامات تحریکآمیزشان، سعی کردەاند از بروز درگیری مستقیم پرهیز کنند، اما اگر اوضاع از کنترل خارج شود و دو کشور در گیر جنگی تمام عیار گردند، منطقه خاورمیانه به آتش کشیده شدە و لطمات اقتصادی جبرانناپذیری به هر دو سو وارد خواهدشد. امکان اینکه طرفی قصد حمله غافلگیرانه داشتەباشد، بسیار کم است و به احتمال بسیار زیاد، جنگ پس از چند برخورد هوایی و دریایی به جنگ تمام عیار تبدیل خواهدشد، با توجه به اینکه ایران با عربستان مرز زمینی ندارد، این جنگ بیشتر هوایی و دریایی خواهد بود و در صورت طولانی شدن و گسترش جنگ و دخالت کشورهای منطقه، امکان دارد نیروی زمینی ایران و عربستان هم بطور مستقیم در کشور عراق با همدیگر درگیر شوند که در پایان به آن اشاره ای خواهیم کرد. در صورت بروز درگیری، نیروی هوایی ایران به هیچ عنوان قادر به مقابله با نیروی هوایی مجهز عربستان نخواهدبود. نیروی هوایی عربستان اقدام به بمباران نیروی دریایی ایران و بنادر و پایگاەهای نظامی ایران خواهدکرد و حتی تأسیسات زیربنایی ایران از بمبارانهای نیروی هوایی عربستان در امان نخواهدبود. نیروی هوایی عربستان دارای ١٥٥ شکاری رهگیر است و نیروی هوایی ایران ١٣٧ شکاری رهگیر دارد، اما اختلاف قدرت و کیفیت شکاری رهگیرهای عربستان سعودی بسیار بیشتر از اختلاف کمیت ٢ نیرو است، هواپیماهای اف ٥ و میگ ٢٩ و اف ١٤ های ایرانی که دهها سال از عمرشان میگذرد، هیچ شانسی در درگیری هوایی مقابل هواپیماهای اف ١٥ عربستان و هواپیماهای یوروفایتر تایفون ندارند! برتری هوایی عربستان در جنگ احتمالی با ایران راه را برای بمباران تاسیسات نظامی و اقتصادی ایران باز خواهدکرد و پدافند هوایی ایران هم قادر به دفاع کارآمد از آسمان ایران نخواهدبود، نیروی هوایی ایران دارای ٢٥٠ هواپیمای شکاری بمب افکن است، در حالی که نیروی هوایی عربستان دارای ٣٥٠ شکاری بمب افکن است و از نظر کیفیت هم از هواپیماهای ایرانی برترند ( بسیاری از این هواپیماها ٢ منظوره هستند و هم برای جنگ هوایی و هم بمباران ساخته شدەاند) . ایران با استفاده از موشک سعی خواهد کرد ناتوانی و ضعف نیروی هوایی را جبران کند، اما سیستم پیشرفته دفاع ضدموشکی پاتریوت و تاد عربستان بسیاری از موشکها را در هوا منهدم خواهندکرد، هرچند ایران با حملات هم زمان تعداد زیادی موشک قادر خواهدبود از سیستم دفاع موشکی عبور کند و ضرباتی به تأسیسات نظامی و اقتصادی عربستان بزند، اما این ضربات در درازمدت به دلیل تعداد محدود موشکها به اندازه ضربات نیروی هوایی عربستان نخواهندبود. نیروی دریایی ایران با دارا بودن ٣٢ زیر دریایی ( عربستان زیردریایی ندارد) و ٩ ناوچه و رزمناو و ١١١ قایق گشتی و احتمالا دهها و صدها قایق تندرو برای حملات سریع و انتحاری از نظر کمیت از نیروی دریایی عربستان با ١١ ناوچه و رزمناو و ٣٩ قایق گشت زنی برتر است، اما پشتیبانی هوایی هواپیماهای عربستان از نیروی دریایی آن کشور، مانع برتری ایران در دریا خواهدشد، اما بدون شک ایران با قایق های تندرو و بکار گیری موشکهایی چون موشک خلیج فارس و مین گذاری دریا مانع تردد هر نوع کشتی نظامی و غیرنظامی خواهدشد و عملا خلیج فارس و دریای عمان بر روی دنیای آزاد مسدود خواهدشد. در صورت طولانی شدن جنگ که احتمال آن بسیار کم است، نیروهای زمینی ایران و عربستان احتمالا در خاک عراق باهم درگیر خواهندشد که عربستان با ١٢٠٠ تانک پیشرفته و ٥٧٠٠ نفربر برتر از نیروی زمینی ایران با ١٧٠٠ تانک و حدود ١٥٠٠ نفربر ظاهر خواهدشد و پشتیبانی نزدیک نیروی هوایی عربستان، عرصه را بر نیروی زمینی ایران تنگ خواهدکرد. در صورت طولانی شدن جنگ و بسته شدن تنگه هرمز و قطع ارتباط خلیج فارس با دنیای آزاد، ایران بیشتر از عربستان و کشورهای منطقه ضرر خواهدکرد، چون نیروی هوایی عربستان قادر خواهدبود هر کشتی حامل نفت ایران را بر روی دریای عرب هم منهدم کند و در یک جنگ درازمدت، ایران از درآمدهای نفتی محروم خواهدبود و ذخیره هنگفت ارزی عربستان به این کشور امکان ادامه جنگ را خواهدداد، اما ایران با مشکلات بسیار شدید اقتصادی مواجه خواهد شد و حتی قادر به پرداخت حقوق کارمندان و نیروهای مسلح هم نخواهدبود! همچنین پس از یک جنگ کوتاه مدت عربستان با استفاده از ذخیره ارزی قادر خواهدبود صدمات جنگ را تا حدودی جبران کند، اما ایران نه! البته در صورت دخالت کشورهای حوزه خلیج فارس در جنگ احتمالی عرصه بر ایران تنگتر خواهدشد! کشورهای امارات متحد عربی و کویت و قطر در مجموع بیش از ٢٥٠ هواپیمای شکاری بمبافکن در اختیار دارند که از نظر کیفیت از هواپیماهای ایرانی برترند و شاید بیان همین نکته برای پیشبینی اوضاع وخیم ایران در صورت دخالت کشورهای حوزه خلیج فارس در جنگ احتمالی کافی باشد. البته امکان بروز جنگی درازمدت میان ایران و عربستان بسیار کم است، اما در صورت بروز چنین جنگی احتمال دخالت نیروهای غربی بسیار زیاد است.
هدف از این مقاله بیان ضعف رژیم ایران در دفاع از منافعش است و اگر به جای رژیم کنونی حکومتی دمکراتیک بر سر کار میبود، مطمئنا به جای دفاع از منافع قشر مذهبی ایران، به دنبال منافع کل ایران بود و قدرت ایران در همه زمینەها از اکنون بیشتر بودە و شاهد ضعف ایران در مقابل عربستان نبودیم .
درشماره‌ی٦٥٥ روزنامه «کوردستان» منتشر شده است
