برگردان: سروش
1 ــ بیش از 18 ماه است کە مذاکرات هستەای ایران و کشورهای غربی آغاز شدە و اینک همانگونە کە گفتە می‌شود واپسین مراحل خود را می‌گذراند. در پی برسرکارآمدن روحانی راهکار جدیدی در رابطە با مسألەی اتمی در پیش گرفتەشد کە از سوی رهبر جمهوری‌اسلامی، نرمش قهرمانانە توصیف گردید. تحریم‌های اعمال‌شدە علیە ایران همگام با مجموعە عوامل ساختاری، ایران را دچار بحران اقتصادی عمیقی کردەاند. بە نحوی کە امنیت ملی ایران ( بخوان بقای جمهوری‌اسلامی) را بە مخاطرە انداخت و ایران را ناچار ساخت کە بطور جدی وارد پروسەی مذاکرات گردد. اینکە خامنەای می‌گوید هدف ما از مذاکرات خاتمەی تحریم‌ها است، درستی ادعای فوق را ثابت می‌نماید. ایران ناچار گشتە از بسیاری از مواضع پیشین خود عقب‌نشینی نمودە و محدودیت بیشتری را در چارچوب ان. پی. تی در خصوص برنامەی اتمی خود بپذیرد.
نگرانی ایران از آنجا ناشی می‌شود کە متن موافقت‌نامە بە شیوەای فرمولە شود کە امکان بهانەجویی و تهدید در دست 5+1 باقی بماند. بە همین دلیل مایل است متن موافقت‌نامە بە شیوەای تدوین گردد کە امکان تفسیرهای گوناگون در آن وجود نداشتە‌باشد. طبق منطق قدرت، در مناسبات بین‌المللی این نهایتا نقطە‌نظرات ابرقدرت‌هاست کە بە کرسی می‌نشیند. افرادی کە از منظر امنیت بین‌المللی بە مسألە می‌نگرند تردید دارند کە آمریکا بخواهد مسألەی اتمی ایران بطور کامل حل و فصل گردد. آنها معتقدند کە آمریکا از مسألەی اتمی همچون ابزار فشاری علیە ایران بهرەبرداری کردە و از این پس نیز خواهد کوشید این ابزار را بە شیوەای در دست خود نگەدارد. بە همین دلیل ایران اگر بمنظور زدودن خطر امنیتی تحریم‌ها وارد پروسەی مذاکرات شدەاست، تمام هم و تلاش خود را بکار می‌بندد کە امنیت ملی آن از راه‌های دیگری بە مخاطرە نیافتد. همەی جار و جنجالی کە در مورد پرتکل الحاقی و موضوع بازدید از مراکز اتمی و مشکوک وجود دارند در همین چارچوب قابل توضیح است.
طبق دلائل و شواهد بسیار، احتمال فراوانی وجود داد کە در پایان این مرحلە از مذاکرات، توافقی حاصل آید. ارادەی دو طرف، وقت و هزینەای کە در این 18 ماه صرف شدەاست، نیاز کم و بیش دو طرف بە حصول توافق، راهی کە تاکنون پیمودەاند و پیشرفت‌هایی کە تا بە امروز در این پروسە بدست آمدەاند و پیامدهای منفی شکست مذاکرات از جملە دلائل و شواهدی است کە ذکر آن رفت. اگر بدە و بستان‌ها تا حدی مورد قبول ایران واقع گردد و بتواند آنرا برای هوادارانش توجیە نماید و از طرف دیگر همانگونە کە خود می‌گویند خطری بزرگتر از تحریم‌ها را متوجە ایران ننماید، توافق انجام می‌پذیرد.
2 ــ این نشستها، مذاکراتی در سطح بین‌المللی هستند با ” آمریکای دشمن” و دیگر قدرت‌های جهان. طی مدت اخیر در فضای سیاسی ایران از گفتگوهای دیگری در سطح سیاست داخلی سخن بمیان می‌آید. در ” افطارهای سیاسی‌ای” کە از سوی حسن روحانی برگزار شد، پیشنهاد ” گفتگوی ملی در راستای مصالح ملی” از سوی غلامحسین کرباسچی دبیرکل حزب کارگزاران سازندگی مطرح شد و از سوی رفرم‌طلبان مورد حمایت قرار‌گرفت. فحوای سخنان وی این بود کە مادامیکە می‌توانیم در سطح خارجی با آمریکا و دولت‌های دیگر مذاکرە نماییم، چرا در سطح داخلی و در میان جناح‌ها و طیف‌های سیاسی چنین گفتگویی عملی نمی‌شود!
در ایران مجموعە شکاف‌هایی از جملە: شکاف میان دولت ــ ملت، شکاف میان جناح‌ها و یک فضای سیاسی دوالیستی وجود دارد. بدلیل آنکە بستر دمکراتیکی برای تعامل و فهم متقابل و رقابت سالم میان برداشت‌ها و دیدگاەهای سیاسی متفاوت در میان نیست، نوعی خصومت سیاسی وجود دارد و یک جناح مشخص با اتکاء بە رانت و ابزارهای حاکمیتی و امنیتی، قصد دارد بازی سیاسی را بە شیوەی صفر و یک بە پیش‌ببرد و طیف سیاسی دیگر را از صحنە حذف نماید. از دیدگاه رفرم‌طلبان، فضای سیاسی ایران در گذشتە متحمل جراحاتی شدەاست و باید با گفتگو مداوا گردد.
در ایران بدلیل ضعف فضای کلی و نبود فرصت مناسبی برای انجام یک گفتگوی عقلانی، اثری از فهم متقابل نسبت بە مصالح ملی نیست. این امر ازجملە عواملی است کە موجب گشتە تاکنون اتفاق‌نظر لازم در خصوص تعریف مصالح ملی و ابزارهای قدرت و برداشت در مورد رشد و توسعە و بطورکلی وظائف حکومت ایجاد نشدەباشد.
بعلت عدم وجود چند حزب سیاسی نیرومند و فراگیر کە دارای برنامە و اساسنامەی روشن و مشخصی باشند، نوعی ناشفافی بر فضای سیاسی ایران حاکم است، این امر نیز موجب گشتە کە جناح‌ها و جریان‌های سیاسی در میان خود بر سر یک برنامە و استراتژی مشخص توافق نداشتەباشند و هم ازاینروست کە شاهد و شنوندەی صداهای متفاوت و حتی ضد هم از سوی هر کدام از جناح‌ها هستیم، و این یکی از موانع موجود بر سر راه گفتگوی مورد بحث است.
فشار تحریم‌ها و پیامدهای آن بر اقتصاد ایران، جمهوری‌اسلامی را ناچار ساخت در سطح خارجی بە مذاکرات گردن نهد، حال سؤال اینست کە آیا این توان در جامعەی ایران وجود دارد کە جریان پرقدرت درون سیستم را ناچار از گفتگو در سطح داخلی نماید؟!
درشماره‌ی٦٥٩ روزنامه «کوردستان» منتشر شده است
