دکتر منصور سهرابی: “مسبب اصلی خساراتی کە تا بە امروز بە محیط زیست کوردستان وارد شدە، حاکمیت است.”
مسألەی محیط زیست یکی از موضوعات اساسی امروز کوردستان ایران است، کە مردم و فعالان زیست محیطی و همچنین کلیەی افراد وطن‌دوست را بە خود مشغول داشتە است، در کوردستان مردم با مشکلات تغییر دموگرافی محیط زیست، افزایش بلایای طبیعی، آلودگی هوا، خشک شدن رودخانە و تالاب‌ها، آلودگی آب و خاک، کاهش منابع آب زیرزمینی، تخریب جنگل‌ها و مجموعەای از مسائل این‌چنینی روبەروست، جهت بررسی بیشتر این موضوع و دلایل و عوامل از بین برندەی محیط زیست و خساراتی کە بە محیط زیست کوردستان وارد آمدە و کلیەی مطالب مرتبط با این موضوع، سایت “کوردستان و کورد” گفتگویی با دکتر “منصور سهرابی” دکتری “اگرواکولوژی” ترتیب دادە است.
علل آتش‌سوزی جنگل‌های کوردستان چیست؟ چە افراد و نهادهایی در برابر این آتش‌سوزی‌ها مسئول و یا مجرم شناختە می‌شوند؟
بیشتر آتش‌سوزی‌ها توسط عامل انسانی صورت می‌گیرد، در کوردستان عامل اصلی آتش‌سوزی نیروهای حکومتی هستند کە بە بهانەی حضور نیروهای مخالف حکومت، جنگل ها و مراتع را توپباران میکنند کە سبب آتش‌سوزی می‌شود و مین‌گذاری‌هایی کە در کوردستان انجام می‌شود هم یکی از عوامل تخریب و گاهأ آتش‌سوزی‌هاست کە باز توسط حکومت انجام می‌شود.
گاهی هم مردم بەصورت عمد و غیرعمد عامل آتش‌سوزی‌ها هستند. برای مثال وقتی مردم در جنگل‌ها حضور پیدا میکنند و با هدف دم کردن چای (بەطور مثال) آتش روشن میکنند، سپس خاکستر آن باقی می‌ماند و وزش باد بەراحتی می‌تواند آتش را شعلەور کند و نظر بە اینکە در فصل گرم هم کە علف‌های کف جنگل خشک شدەاند بە آسانی آتش می‌گیرند و بحران آتش‌سوزی ایجاد می‌شود. بحرانی کە بە آسانی ایجاد می‌شود اما بە سختی قابل کنترل. گاهی هم مردم در جنگل شیشە یا تکەهای شیشە را بر جا می‌گذارند کە این تکەها می‌تواند بە مانند عدسی عمل کردە و نور خورشید را متمرکز نماید و حریق ایجاد کند. مردم می‌بایست رد پای اکولوژیک خود در جنگل را کاهش دهند و از همەی اعمالی کە سبب خسارت بە جنگل و محیط زیست می‌شود بپرهیزند و در پی حمایت و حفاظت از جنگل‌ها و منابع طبیعی باشند.
تأثیرات و خسارات آتش‌سوزی‌ها و از بین رفتن محیط زیست کوردستان چە بە لحاظ اقتصادی، زیست محیطی و بهداشتی کدام است؟
با تخریب منابع طبیعی، سرزمین مسیر نابودی را طی می‌کند و در نهایت با ادامەی این روند، قابلیت حیات سرزمین از بین می‌رود. تنوع زیستی کاهش می‌یابد و زندگی جانداران دیگر اعم از گیاهان و جانوران هم بە خطر می‌افتد.توسعەی اقتصادی هم بەصورت ناپایدار و نامتوازن بودە کە منجر بە تخریب محیط زیست و هدرروی منابع شدە است و بحران‌های زیادی را شکل دادە از جملە بحران آب، بحران گرد وغبار، بحران پسماند و زبالە و … کە همەی اینها زندگی و سلامت انسان نسل حاضر و آیندە و دیگر گونەها را با تهدید جدی روبرو کردە است.
می‌دانیم کە تخریب محیط زیست کوردستان علیرغم تلاش‌های بسیارفعالین زیست محیطی روز بە روز در حال گسترش است، بە اعتقاد شما میزان خساراتی کە طی این چند سال بر کوردستان وارد آمدە چە اندازە بودە است؟
همچنان کە شما اشارە فرمودید خسارت‌ها روز بە روز بیشتر شدە چرا کە در کوردستان علاوە بر ضعف مدیریت و توسعە ناپایدار و نامتوازن، ستم ملی و تبعیض هم وجود دارد کە آثار تخریبی را بیشتر می‌کند.همە فاکتورهای زیست محیطی (آب، هوا، خاک ، تنوع زیستی) در کوردستان دچار اختلال شدەاند کە بە آنها بحث مدیریت پسماند و زبالە را هم بایستی اضافە کرد.
آب را از کوردستان بە دیگر جاها برای پروژەهای صنعتی منتقل میکنند، حاضرند آب را صدها کیلومتر منتقل نمایند، اگر واقعأ آب اضافی وجود دارد چرا پروژه‌های صنعتی را در محل آب کە کوردستان است اجرا نمی کنند! ا. از طرفی دیگر بیشترین فرسایش خاک در ایران در کوردستان است چون شغل بیشتر مردم در کوردستان کشاورزی‌ست و کشاورزان برای امرار معاش زمین‌های شیب دار را هم شخم می‌زنند و خاک بە آسانی در معرض فرسایش قرار می‌گیرد. آب‌های جاری کوردستان را بە مناطق دیگر منتقل میکنند و بە کشاورزان کورد هم مجوز حفر چاە می‌دهند، در کوردستان زمین‌های زراعی وجود دارند کە در دو هکتار ٧ چاە حفر کردەاند! و با این روند منابع آب زیرزمینی کە میلیون‌ها سال جمع شدەاند نابود می‌شوند کە در نتیجەی آن در آیندە فرونشست زمین را هم خواهیم دید.
بە هنگام رویداد چنین فجایعی رسیدگی بە این اماکن از وظایف دولت محسوب می‌شود، اما می‌بینیم کە بە وظیفەی افراد دلسوز در انجمن‌های محیط زیست تبدیل گشتە، بی‌اعتنایی نهادهای حکومتی تا چە میزان بر کم و کیف خسارات مٶثر است؟
حکومت با سیاست استثماری خود بیشتر بە سمت نابودی سرزمین کوردستان گام می‌نهد و مسبب اصلی خساراتی کە تا بە امروز بە محیط زیست کوردستان وارد شدە، حاکمیت است. همچنانکە می‌دانید فعالیت تشکل‌های غیردولتی هم بەشدت از سوی حکومت محدود شدە و بارها شاهد بودەایم بە بهانەهای مختلف افراد فعال در این تشکل‌ها دستگیر و زندانی شدەاند. حکومت از فعالیت این تشکل‌ها نگران است و با ایجاد رعب و وحشت سعی می‌کند فضایی ایجاد نماید کە مردم با این تشکل‌ها همکاری نکنند.
وظیفەی مردم و فعالان زیست محیطی بە ویژە انجمن و تشکل‌ها در صورت نبود یک حکومت حامی چیست؟ بە منظور پر کردن این شکاف چە باید کرد و همچنین چطور می‌توان از خسارات بیشترجلوگیری بە عمل آورد؟
بە نظر من در شرایط فعلی کوردستان نقش تشکل‌های غیردولتی (ان جی او) بسیار مهم است، در درجەی اول باید خودشان اطلاعات بەروز داشتە باشند و معتقد بە اخلاق زیست محیطی سپس بایستی این اطلاعات و اصول اخلاق زیست محیطی را بە سطح جامعە ببرند و مردم را آموزش دهند. همچنین می‌توانند با فعالیت‌های مدنی در مقابل اعمال تخریبی حکومت واکنش نشان دهند. کسانی هم کە از لحاظ مالی از شرایط مساعدی برخوردارند بە تشکل‌های زیست محیطی کمک مالی نمایند تا بتوانند امکانات لازم را در اختیار داشتە باشند.
بە زعم شما نقش احزاب کوردستانی در روشنگری و مسئولیت رسانەهای حزبی در برابر هوشیاری جامعە در رابطە با مسألەی زیست محیطی چیست؟
احزاب سیاسی هم بە مانند تشکل‌های غیردولتی باید اطلاعات خود را بەروز کنند و همەی کادر و اعضای حزب را با مسئلە محیط زیست و اخلاق زیست محیطی آشنا نمایند. از همەی امکانات برای اطلاع رسانی و آموزش جامعە بهرە بگیرند. باید بە یاد داشتە باشند کە سرزمینی کە این احزاب برای آزادی آن مبارزە میکنند در حقیقت محیط زیست و طبیعت کوردستان است وقتی طبیعت و محیط زیست نابود شود دیگر سرزمینی برای آزادی وجود نخواهد داشت.
در نهایت اینکە من بە احزاب کوردی و مرکز همکاری احزاب کوردستان ایران پیشنهاد می‌دهم در بخش سازمانی خود یک بخش در سطح بالای حزب را بە محیط زیست اختصاص دهند و یا اینکە حتما مشاور زیست محیطی داشتە باشند، درمراکز آموزشی احزاب همراە با آموزش‌های سیاسی، آموزش محیط زیست و اخلاق زیست محیطی را بە کادر و پیشمەرگەها آموزش دهند. نباید فراموش کرد سرزمین کوردستان همان محیط زیست کوردستان است.
