پس از خروج آمریکا از برجام در اردیبهشتماە ١٣٩٧، مرحلەی نوینی از تنشهای تهران و واشینگتون شروع شد و سیاست ترامپ نسبت بە جمهوری اسلامی تغییراتی را بە خود دید کە از آن با اصطلاح فشار حداکثری نام میبرند.
وزیر خارجەی آمریکا در ٧ خردادماە اعلام کرد معافیت سازمانهای بین الملی تمدید نخواهد شد، و از این پس بە ایران اجازەی فعالیت در زمینەی اتمی نمیدهند.
پس از خروج آمریکا از این قرارداد ٥ کشور “برجام” (چین،روسیە، بریتانیا،فرانسە، آلمان) میتوانستند در برنامەی اتمی با ایران همکاری داشتە باشند، پس از این اعلامیە بە این کشورها ٦٠ روز مهلت دادە شد کە بە فعالیتهای خود در این زمینە پایان دهند. همچنین دو تن بە نامهای (مجید آقایی و امجد سازگار) بە اتهام همکاری با جمهوری اسلامی بە منظور دسترسی بە بمب اتمی و دور زدن تحریمها در لیست تحریمهای آمریکا قرار گرفتند.
پس از سخنان وزیر خارجەی آمریکا وزیر دفاع جمهوری اسلامی، هنگام رونمایی از ١١٢ شناور نیروی دریایی سپاە پاسداران گفت: “بخش مهمی از قدرت نظامی دریایی ما ناشناخته است.” همچنین حسین سلامی فرماندەی سپاە پاسداران نیز اعلامکرد: “عملیات و تاکتیک ما تهاجمی است.”
این اظهارات مسئولان جمهوری اسلامی در حالی است کە، رئیس جمهور و وزیرخارجەی ایران بر این مسئلە پافشاری میکنند، کە فعالیتهای هستەای نظام صلحآمیز است! اما کارنامەی جمهوری اسلامی در جهت مخالف این نگرشها بودە و چهرەی بیاعتمادی از خود بە جامعەی بینالمل نشان دادە –کە بەحق چهرەی راستینشان میباشد- برای نمونە پس از پرتاب موشک “نور” بە فضا، مسئولان اعلام کردند چندین سال است پنهانی در حال آمادە کردن این برنامە هستند. در همین رابطە جای دارد بر اظهارات رهبر ایران تأمل کرد، کە بە شیوی علنی اعلام کرد تنها راە ماندگاریشان، قدرتمند بودن آنان است. جدای از این با صراحت از نابودی کشور اسرائیل سخن بە میان میآید، کە در نوع خود نگرانکنندە است.
در این رابطە برایان هوک اعلام کرد: ” بە دلیل تحریمهای آمریکا اقتصاد ایران دچار شکست شدە، جمهوری اسلامی در میان دو راهی قرار دارد، یا باید با ترامپ مذاکرە کند، یا دچار رکود اقتصادی شود.”
سیاست جمهوری اسلامی در این ارتباط روشن نیست و مسئولان از یک طرف بە تهدید متوسل و از طرفی دیگر با آوردن نمونەی امام حسن راە را برای مذکراە فراهم میکنند.
سیاست جدید آمریکا عدم تمدید معافیت همکاری کشورهای عضو برجام با ایران است، احتمال دارد این سیاست جدای از ایران، چین را نیز شامل شود.
پس از خروج آمریکا از برجام، سازمان چینی CNNC بیشترین سود را بردە، کە جدا از ایران در بسیاری از کشورهای دیگر در حال فعالیتهای مشابە است، و در صورت ادامەدار شدن تحریمهای آمریکا، پکن نیز با مشکلاتی روبەرو میشود.
این موضع ادارەی ترامپ پیامدهای زیادی را بە دنبال داشت، اولین پیامد آن از سوی دفتر جوزف بورل، مسئول سیاست خارجەی اتحادیەی اروپا بود کە در بیانیەای اعلام کرد همکاریهای میان طرفهای برجام دست ایران را از دسترسی بە بمب اتمی کوتاه کردە، نامبردە برجام را بە عنوان مناسبترین راە حل در جهت استفادەی صلحآمیز از انرژی هستەای نام برد و گفت از این بە بعد نظارت دسترسی بر فعالیتهای هستەای جمهوری اسلامی در مسیری دشوارتر قرار دارد.
در همین پیوند “ماریا زاخارووا” سخنگوی وزارت خارجەی روسیە اعلام کرد با این موضع آمریکا، (روابط ایران و آمریکا) در مسیر خطرناک و پیشبینی نشدەای قدم برمیدارد.
مسئولان جمهوری اسلامی و سازمان انرژی اتمی ایران این موضع آمریکا را دشمنکارانە خواندند و اعلام کردند کە اخبار تازە در زمینەی فعالیت هستەای ایران در راە است.
در این رابطە مجید تخت روانچی نمایندەی ایران در سازمان ملل متحد، گفت این کار آمریکا آخرین ضربە بە برجام بود، و از مشارکت آمریکا در برجام با عنوان مسئالەای مضحک یاد کرد، اما از واکنش جمهوری اسلامی سخنی بە میان نیاورد.
کریستوفو فورد، مشاور وزیر خارجەی آمریکا اعلام کرد کە هدف آمریکا از تمدید نکردن این تصمیم، بە این باز میگردد کە جمهوری اسلامی توانایی تأسیس راکتور جدید نداشتە باشد، اما رئیس سازمان انرژی هستەای ایران گفت فاز دو و سەی راکتور بوشهر در دسترس برای شروع فعالیتهای خود قرار دارد.
وی همچنین اعلام کرد کە رئیس جمهور ایران بە این اعتراف کردە ٢٠٠ میلیارد دلار ضرر بە زیربنای اقتصادی ایران وارد شدە و این تا توافقی دیگر با آمریکا ادامە دارد.
مشکلات ایران بە مجلس جدید نیز راه پیدا کردە و رئیس تازە منصوب آن، قالیباف در اولین نطق خود، دولت روحانی را بەهم ریختە و آشفتە خواند و گفت این مجلس “تحت راهبری” رهبر جمهوری اسلامی قرار خواهد داشت، و بر این مسئالە پافشاری کرد کە با آمریکا هیچگونە مذاکرەای صورت نمیپذیرد و از انتقام از آمریکا گفت.
گمان میرود با این سیاستهایی کە جمهوری اسلامی در پیش گرفتە وضعیت منطقە بحرانیتر و زیربنای اقتصادی کشور بە طور فزایندەای رو بە سقوط باشد، استراتژی ایران بر روال پیشین خود باقی بماند، و استفادە از واژەهای استکبار و لیبرال بیش از پیش باشد تا ناکارآمدی مسئولان جمهوری اسلامی را با آن بپوشانند.