سند C.M.O در تاریخ ۲۶ ژوئن ۱۹۸۷ در شهر وین اتریش در کنفرانس بین‌المللی مبارزه با اعتیاد و قاچاق مواد مخدر، به اتفاق آراء مورد تایید و تصویب کشورهای شرکت کننده قرار گرفت، و سالروز این سند به نام روز جهانی مبارزه با مواد مخدر اعلام شد. این سند، تعهد کشورهای شرکت کننده در خصوص مبارزه با قاچاق مواد مخدر و اقدامات عملی همانند پیشگیری از طریق آموزش، فعالیت رسانه‌های جمعی برای بازگشت معتادان به کانون جامعه و معالجه‌ی آنان، ریشەکنی مزارع غیرمجاز خشخاش، نابودی شبکەهای عمدەی قاچاق مواد مخدر، همکاری‌های حقوقی کشورها و غیره را در خود جای داده است.
تجارت مواد مخدر امروزه به عنوان یکی از پرسودترین تجارت‌ها در دنیا مطرح است و گردش مالی آن، بین ۱۵۰۰ تا ۱۶۰۰ میلیارد دلار برآورد شده است. این تجارت غیرقانونی و نابودکنندەی بشر، باعث شده که مواد مخدر در کنار تجارت اسلحه به عنوان یک صنعت اقتصادی غیرقانونی، جایگاه ویژەای به خود اختصاص دهد. تغییر الگوی مصرف مواد مخدر از سنتی به مواد صنعتی و شیمیایی و قرص‌های روان گردان، جامعەی امروز را با تهدیدات جدی مواجه کرده است. شناسایی بیش از ۴۰۰ نوع قرص روان گردان حاکی از گرایش نسل امروز به مصرف مخدرهای صنعتی و شیمیایی است، که البته مضرات آن به مراتب بیشتر و ناگوارتر از مخدرهای سنتی می‌باشد.
پیشرفت کنونی تکنولوژی، سبب تحولات دائمی و پیشرفت همه جانبه‌ی معیارهای زندگی شده، اما در عین حال عوارضی همچون ترس از آینده و تشویش و اضطراب را نیز به ارمغان آورده است، که باعث پیدایش کشمکش‌های روانی بسیاری از افراد شده است. این کشمکش‌ها، سبب در هم ریختن مکانیسم‌های دفاعی افراد شده و سبب بیشتر شدن اضطراب و بیماری‌های روانی می‌شوند.
مصرف مواد مخدر تنها به اعتیاد ختم نمی‌شود، عدم احساس مسئولیت نسبت به خانواده و جامعه، از دست دادن شغل و موقعیت اجتماعی، اختلافات خانوادگی و فروپاشی نظام خانواده، ناهنجاری‌های اجتماعی، وقوع جرایم و زندان، طلاق، بیکاری، کودکان بی‌سرپرست، فحشا و بیماری‌های وخیم نظیر ایدز، محروم شدن نسل آینده از تربیت صحیح و ایجاد مشاغل کاذب و … از جمله اثرات مصرف مواد مخدر بە شمار می‌رود.
از آنجا که افراد معتاد در استفاده از مواد مخدر به تنهایی و پنهان‌کاری نیاز دارند، رفته رفته به گوشەگیری و انزوا از جامعه و خانواده عادت می‌کنند، و با احساس تنهایی و بی‌تفاوتی عکس‌العمل‌های منفی و خشونت آمیزی مانند کودک‌آزاری و همسرآزاری، غفلت از تعلیم و تربیت فرزندان، ترک تحصیل و مخالفت با تحصیل فرزندان و اعضای خانواده، تهدید و بدرفتاری از خود نشان می‌دهند.
بدین ترتیب عوارضی همانند نابسامانی و آشفتگی خانواده، محدودیت در روابط سالم خارج از خانواده، کاهش سطح پایگاه اجتماعی و اقتصادی خانواده، بی‌کفایتی در سرپرستی خانواده و بالأخره طلاق و از هم پاشیده شدن کانون گرم خانواده از پیامدهای ناگواری است که گریبانگیر افراد مصرف کنندە می‌شود.
تنها مسیر مطمئن و مؤثر برای کاهش آسیب‌های اجتماعی، درگیر شدن جامعه با این مشکلات است. اما حکومت جمهوری اسلامی هرگونه فعالیت جمعی را با دید تهدید امنیتی می‌نگرد و مانع قوت گرفتن نهادهای مدنی و فعالیت‌های داوطلبانه است و بدین ترتیب نقش مخرب خود را در ورود این نهادها در حوزەی آسیب ایفا می‌کند.
از طرف دیگر دولتی ها و گروه‌های سیاسی مرتبط با جمهوری اسلامی، هیچ برنامه و طرحی برای حل آسیب‌های اجتماعی مواد مخدر ارائه نکرده‌اند. آنها هیچ راهکاری برای برخورد با مشکلات ناشی از استفادەی مواد مخدر و پیامدهایی همانند ترک تحصیل، کارتن خوابی، شیوع بیماری‌ها، طلاق‌های بی‌شمار، کودکان کار و مانند آنها ارائه نمی‌دهند. آنها به دنبال کسب قدرت و ثروت بیشتر در داخل و گسترش حیطه‌ی نفوذ در منطقه هستند و متأسفانه اشتغال را که فقدان آن اساس و پایه‌ی همه‌ی معضلات و آسیب‌های اجتماعی محسوب می‌شود را نادیده گرفته‌اند.
برای آنها غرب ستیزی، برنامه های نامشخص و غیرشفاف اتمی و جنگ افروزی در خاورمیانه در اولویت مسائل خارجی و امنیتی قرار دارد. ستاد مبارزه با مواد مخدر ایران می گوید بیش از ٢٢٪ کارگران ایران از مواد مخدر استفاده می‌کنند و مصرف آن در استان‌هایی که مشکلات اقتصادی و اجتماعی بیشتری دارند، بالاتر از میانگین کشوری است.
افزایش آسیب‌های اجتماعی مصرف مواد مخدر در ایران، بیانگر ناتوانی دولت در ریشه‌یابی مشکل و ناکامی طرح‌های ضربتی و کیفری است. تا سال ۱۳۹۶ و قبل از تغییر قانون مجازات قاچاق مواد مخدر، نزدیک بە ٧٠٪ اعدام‌ها در ایران به جرایم مواد مخدر مربوط می‌شدند. علاوه بر فقر و نابسامانی‌های اجتماعی، فراهم نبودن “احساس رضايت و خرسندی” بەخصوص در میان جوانان و دسترسی آسان به مواد مخدر، از جمله دلایل گسترش اعتیاد در ایران عنوان می‌شوند.
اعتیاد مانند هر بیماری دیگری قابل درمان است و بهترین راه مبارزه با آن پیشگیری می‌باشد. این پیشگیری‌ها می‌تواند شامل موارد ذیل باشد :
– تربیت و کنترل صحیح فرزندان و آشنا کردن بیشتر خانوادەها با مضرات اعتیاد
– ایجاد تحول در آموزش و پرورش و تقویت کادر آموزشی و مربیان پرورشی
– ایجاد مراکز فرهنگی بیشتر نظیر کتابخانه‌ها و مراکز هنری یا فنی و حرفه‌ای در سطح شهرها و روستاها
– افزایش سطح آگاهی و سواد والدین برای مقابله با پدیده‌ی اعتیاد
– اعطاء امکانات و امتیازات اشتغال بیشتر از طریق توسعەی صنایع دستی و روستایی
– پررنگ‌تر کردن نقش تبلیغات از طریق رسانه‌های گروهی
– پاکسازی جامعه از مواد مخدر جهت جلوگیری از دسترسی آسان به تهیەی آن
– عمومیت دادن بە مبارزه با مواد مخدر
– استفاده از تجارب علمی و عملی کشورهای موفق در این زمینە
و در آخر می‌توان گفت اعتیاد یک بیماری است در عین حال قابل درمان می‌باشد. تنها راه جلوگیری از فعال شدن دوبارەی اعتیاد، خودداری از مصرف در همان بار اول است .
