با تأسیس حزب دموکرات کوردستان برای نخستین بار مفهوم “گفتمان” در جنبش سیاسی کورد معنا پیدا کرده و سیاست و راهکار مبارزاتی در چارچوب جنبشی دارای برنامه بر اساس تعریفی فلسفی و عملی که همان “گفتمان سیاسی” است، شکل می‌گیرد.
به عبارتی دیگر، حزب دموکرات کوردستان از ابتدای تأسیس با درس گرفتن از تجارب حرکت‌های ملی در دویست سال گذشته کوردستان (از میرنشینان کورد تا قیام شیخ محمود در جنوب کوردستان و اسماعیل آقای شکاک در شرق کوردستان) احساس به خلایی در برنامه‌ریزی مبارزه از منظر “خواست” و “شیوە”ی فعالیت نمود. برای پر کردن چنین خلایی در جنبش سیاسی کورد با کارکردن و بخشیدن شخصیت به ملت کورد (ملت) و جامعە (وطن) را مورد هدف قرار داد.
“عزت” و” عظمت میهن” برای حزب دموکرات کوردستان آن مبنای فکری و تئوریکی بود که توانست برهمین اساس با در پیش گرفتن گفتمان ملی و میهنی، راه روشنی را برای جنبش کورد مشخص کند.
بدون شک جنبشهای کوردی، آن جنبشهای سیاسی که قبل از تأسیس حزب دموکرات کوردستان بوده‌اند، اهداف و مفاهیمی ملی داشته و بیشتر آنان در خانەی جنبش کوردی جای می‌گیرند. اما آنچه که حزب دموکرات در این رابطه توانسته انجام دهد و تفاوتی ایجاد کند، توسعه‌ی اندیشه و اعتقاد ملی در همەی سطوح و عرصەهای جنبش کوردی است.
حزب دموکرات از همان ابتدا در راستای ترسیم اهدافش با انتقاد از روابط اجتماعی در بین جامعەی کوردی که ساختاری ایلاتی و عشیره‌ای داشت، با وسیع نشان دادن جهان‌بینی جنبش کوردی بر مبنای “منافع عمومی”، در مورد دو مفهوم “عزت” و “عظمت میهن” بحث می‌کند.
سخن گفتن در مورد مفهوم “عزت” در حوزەی سیاسی نیازمند پشتوانەای از قدرت و اراده و اعتماد بەنفس است. متأسفانه کورد بە دلایل داخلی و خارجی به ویژه بعد از جنگ جهانی اول و تقسیم کوردستان بر چهار کشور و شکست‌های پست سرهم تمامی جنبشهای کوردی، امتیازاتی برای کورد باقی نماند. اما حزب دموکرات کوردستان بعد از چندین ماه از تأسیس خود، با اعلام جمهوری کوردستان و تشکیل حکومت ملی کوردستان عملأ در جامعه و برای فرد کورد، معنای ویژەای به مفهوم “عزت” بخشید.
در سایەی مطالعه و بررسی حزب دموکرات کوردستان در چگونگی رساندن این میهن و مردم به “اقتدار” از هفتاد و پنج سال پیش تا کنون مردم کوردستان در هر چهار بخش کوردستان با افتخار به مؤسسان جمهوری کوردستان می‌نگرند و با شکوه خاصی در مراسم “برافراشتن پرچم مقدس کوردستان” و دستاوردهای ملی کورد شرکت می‌کنند.
“عظمت میهن” در اهداف حزب دموکرات کوردستان، سخن گفتن از شکافی تاریخی پر از درد و آزار کورد است که تا کنون هم ادامه دارد، آرزوی بزرگ و سنگینی را بر سر چنین آلامی بنیاد نهاد. کوردستانی که نام و تعریف “کشور” از آن مصادره و میهن ملت کورد در دورەی کوتاه تاریخی و به وسیلەی حزب دموکرات بە مدت یازدە ماه، نام و شکلی رسمی همچون “کشور” بدان بخشیده شد. اکنون بعد از 75 سال از تأسیس،”عظمت میهن” برای حزب دموکرات کوردستان آن مفهوم مقدس و تغییرناپذیر همچون بخشی از جوهرە و ماهیت گفتمان حزب است.
حزب دموکرات کوردستان تأثیر بەسزایی بر روند جنبش ناسیونالیسم معاصر کورد داشته و در سطح گفتمان سیاسی توانسته گفتمان ملی خود را با ترکیبی از مجموعە مفاهیمی مدرن، جهان پسند کند کە می‌توان گفت: در نوع خود نوآروی می‌باشند.
علاوه بر این، براساس نام و مفهوم “دموکرات” بودن هم باشد و این حزب در برگیرندەی مجموعەای از ارزش‌ها و مفاهیمی همچون؛ دموکراسی و سکولاریسم هم باشد. بە درازی این 75 سال در برابر مجموعەای از جریانات سیاسی و اجتماعی که تأثیر عمیق و چشمگیری بر حیات و مبارزه و جهان‌بینی افراد گذاشته، بی‌توجهی نکرده و تحت تأثیر هم قرار گرفتە است. ایدئولوژیک نبودن حزب دموکرات کوردستان بدان معنی است که دارای چارچوب سخت و بستەی فکری نبوده و نیست. همین ویژگی حزب باعث شدە تا در برخی مواقع در جریان مبارزات و فعالیت تحت تأثیر جریانات فکری قرار گیرد. این جریانات فکری برخی مواقع کوردستانی یا ایرانی و برخی مواقع هم منطقه‌ای و جهانی بودەاند. این تأثیرگذاری‌ها در سطح گفتمان و اندیشه برای حزب دموکرات دارای جنبەی مثبت و منفی بوده است. اگر در مقطعی توانسته با رفرمی در اندیشه و مطالعه و بررسی از مجموعەای موضوع فکری و سیاسی در سطح گفتمان، نوگرایی و دست‌آوردی را در پی داشته باشد. اما در برخی مقطع هم این تأثیرگذاری‌ها در سطح تشکیلات، موجبات کشمکش درون حزبی و در نتیجه انشقاق بە دنبال داشته است.
در همین رابطه، ویژگی‌هایی در حزب دموکرات وجود دارد (که دست‌کم شخص خودم در هیچ کدام از احزاب دیگر ندیدەام) اینست: با اینکه تا کنون هفت بار حزب دموکرات دچار انشعاب شدە، اما تا الان هم هیچ کدام از آن انشعاب‌ها و جدایی‌ها، جهت یا جریان دیگری نتوانستەاند گفتمان و اندیشەی سیاسی متفاوت‌تری از گفتمان و اندیشه تاریخی حزب را ایجاد و به فعالیت و مبارزه خود ادامه دهند. اگر جریانی هم بوده (برای مثال پیروان کنگره‌ی چهارم که در ادبیات حزبی به گروه هفت نفره معروفند)، بە ناچاری بعد از مدتی منحل شده‌اند. همین ویژگی در گفتمان و مشی است که هم‌زمان با از هم گسستن تشکیلاتی در درون حزب، فوری یا چند سال بعد بحث در مورد اتحاد می‌شود که چه در گذشته و چه اکنون هم نمونەهای آن مشاهدە می‌شوند.
“ملی بودن” گفتمان حزب دموکرات کوردستان بر خلاف ادعای برخی اشخاص صاحب نظر که در حوزەی ناسیونالیسم کوردی بحث می‌کنند، صرفأ واکنشی نسبت به گفتمان شوونیستی ملت حاکم نیست.
“مشروعیت” و “حقانیت” جنبش ملتی محروم از حقوق و آزادی انسانی و ملی و در برنامه و اندیشەی حزب دموکرات شکل و معنایی انسانی و مدرن به شیوەی اندیشیدن و دیدگاه این حزب می بخشد. برای همین این گفتمان در معنا و ماهیت ملی مفهومی دموکراتیک به خود می‌گیرد. تعریف “ملی-دموکراتیک” حزب برای جنبشی که خود را رهبرش می‌داند، نمی‌تواند چشم بسته دلایل وجودی خود را به “واکنش نشان دادن” به شوونیسم ملی ایران خلاصه کند، بدون آن که تدبیری از حقانیت و مشروعیت این جنبش را در نظر نگیرد و با اسلحەای به میدان رقابت برود که صدها سال است برای از بین بردن جنبش کوردی بە کار گرفته می‌شود. برای همین بدین معتقد می‌باشد که بزرگترین تهدید در حال حاضر “شوونیسم برتری طلب ایرانی” و دشمنی خود را با “ناسیونالیسم افراطی کورد” که دیکتاتوری مرکزی با مردم ایران را یکی می‌داند، اعلام می‌دارد.
تأثیر گفتمان سیاسی حزب دموکرات کوردستان بر رفتار جامعەی مردم کوردستان و مبارزان موجود در حزب با کادر سیاسی و نیروی پیشمرگه که ترکیبی از دو مفهوم “ارادەی مردم” و “اخلاق انسانی و مبارزاتی” در مراحل مختلف و فرهنگی سرشار از بها و ارزش‌های مبارزانی را ایجاد کرده است. رفتار بشردوستانه پیشمرگه با اسراء جنگی، ماهیت صلح‌طلبانەی جنبش مردم کوردستان و حمایت حزب دموکرات از جنبش کوردی در بخش‌های دیگر و تلاش برای همبستگی و اتحاد در بین کوردها به ویژه متحدبودن احزاب شرق کوردستان و … در نتیجەی آن گفتمان ملی و دموکراتیک تاریخی است و در تمامی مراحل بر مبنای منافع مردم و جنبش، تأثیر بەسزایی بر سر مواضع و اندیشیدن رهبران این حزب داشته است.
در مورد سطح شیوەی مشخص کردن رفتار سیاسی مردم در برابر حاکمیت، حزب در گفتمان خود ضمن حفاظت از ماهیت و اهداف نهایی جنبش به منظور عمومیت دادن بدان و استفاده از فرصت‌ها؛ توانایی و قدرت مردم را در عرصەهای مختلف به حرکت درآورده و از انفعال آنان جلوگیری کردە است.
به همین سبب بدین معتقد بوده که “مبارزە برای آن حکومتی که در کوردستان درصدد تشکیل آن هستیم و در عین حال خواستەای زمان‌بر است، با مبارزە برای برخی خواستەهای دیگر در چارچوب حاکمیت مذکور در تضاد نیست و هر تلاشی چه گسترده و یا هرچند اندک مردم، باید محترم شمرده شود.”
آنکه بعد از 75 سال فعالیت و مبارزه که تا کنون ادامه دارد، گفتمان سیاسی حزب دموکرات در میان جامعه‌ی کوردی بیشترین هوادار و حامی دارد، نشان دهنده‌ی آنست که گفتمان حزب دموکرات ریشه در واقعیات جامعه‌ی کوردستان داشته و پاسخگوی سطح توقعات و احساسات و آگاهی ذهنی مردم کوردستان می‌باشد.
