یکی از شعارهای برجستەی کنگره‌ی شانزده حزب، کنگرەی هفتاد سال مبارزه، -همچنان که از نامش پیداست در هفتادمین سالیاد تأسیس این حزب برگزار شد-، “حزب دیروز، حزب امروز و حزب فردا” بود. حزب دموکرات بە عنوان باسابقەترین حزب کوردستان، پیشینەی آن مشخص است و اکنون هم با وجود نواقص و مشکلات در عرصەهای مختلف اما باز هم در میان جنبش ملی کوردستان با قامتی بلند همچنان استوار است. با این تعریف، قصد نه بازگشتن و سخن گفتن در مورد “حزب دیروز” و نه بحث کردن در مورد “حزب امروز” را داریم، بلکه به آیندەی حزب دموکرات “حزب فردا” می‌نگریم.
از پرسشی کلی اما جوهری شروع می کنیم:
برای آنکه حزب دموکرات در آیندەی جنبش حق خواهانەی کوردستان کە توانایی انجام وظیفه و رسالت تاریخی خود را اجرا کند و حزبی دارای قدرت و حاکمیتی که بتواند برنامەهای خود را پیش ببرد، باید چه کند و چگونه حزبی باشد؟
پاسخ دادن به چنین پرسشی بدون بازگشت به درکی درست از شرایط سیاسی تا به وضعیت درون تشکیلاتی و قدرت این حزب در تمامی عرصەها، گفتمان سیاسی (اندیشیدن و نحوەی مبارزه و موضع)، (پایگاه اجتماعی_حمایت مردمی) و نیروی پیشمرگه (نیروی انسانی برای وارد کردن فشار) سخت و دشوار است. در وضعیت کنونی با بازگشت به تمامی این پارامترها با درکی صحیح و واقعی به ما می گوید: متأسفانه خطری جدی آیندەی این حزب را تهدید می‌کند. به معنایی ساده و روشن، حزب دموکرات کنونی بە دلیل جدایی و تقسیم شدن به دو بخش، نه شرایط سیاسی دلخواهی و نه از نظر تشکیلاتی اتحادی و نه پایگاهی یکدست و استوار گستردەی اجتماعی گذشته را دارد و نه توانایی دارد آن نیروی انسانی خود را در مراحل سخت برای فشاروارد کردن به حاکمیت بکار گیرد. مادامی که این چنین است، پاسخ صحیح بدین پرسش با پرکردن خلاء و نواقص بنیادی حزب دموکرات که با انسجام تشکیلاتی و اتحاد صفوف این حزب شروع می‌شود که اکنون این حزب به دو تشکیلات متفاوت بە نام “حدک” و “حدکا” تقسیم شده است.
مسئله ی اتحاد در “حزب دموکرات” پیش از آنکه پروسەای تشکیلات دانستە شود، لازمست همچون مسئلەای سیاسی–اجتماعی و درون تشکیلاتی و از پنجرەی به رسمیت شناختن اندیشەهای گوناگون و بکارگیری توانایی و پتانسیل‌های مختلف در بستر و عرصەهای مختلف بدان نگاه شود. برای آنکه وحدت و اتحادی پایدار درون تشکیلاتی در حزب دموکرات بنیاد نهاده شود، لازمست در این حزب تفاوت‌ها از دیدگاه گستردەی ملی و میهنی مدیریت گردد تا دیگر بار خرده مفاهیم دوران عشیرەای همچون منطقەگرایی و دستەبازی و باندگرایی، ایده و آرزوی رقابت فعالین حزب –که خصایص دنیای سیاست است- دوبارە بە “چرخیدن در دایرەای” تنگ و پر از آسیب تاریخی نبرند. در این رابطه حزب لازمست با بازنگری به سیستم آموزش و تعلیمی خود، فعالینی برمبنای درک “منافع عمومی” تربیت کند. تنها درک منافع عمومی سازمانی است که می تواند روحیه‌ی تسامح و تساهل در حزب را گسترش دهد. به تصویرکشیدن چنین مفهومی گسترده در فعالیت، اختلاف در دیدگاه و رقابت درون تشکیلاتی دو نتیجه در پی داشته که پیشتر نتیجەاش از هم جداشدن بوده است. این دو نتیجه نخست اینکه: منافع شخصی و گروەها از مد خواهند افتاد و دوم اینکه رقابت‌ها مفاهیم فکری–سیاسی به خود خواهند گرفت. بدون شک در چارچوب حفاظت از منافع عمومی است که نه فقط تهدید از هم جداشدن و آسیب را در پی نخواهند داشت بلکه باعث سرزنده بودن تشکیلات و در نهایت به نفع حزب خواهد بود.
تغییرات در نگرش و گفتمان و موضع
تغییرات اجتماعی در آینده روند سریع‌تری به خود خواهند گرفت. پیشرفت تکنولوژی که هم اکنون سیمایی بسیار متفاوت‌تر از گذشته در عرصەهای: سیاسی، اقتصادی، امنیتی و اجتماعی و … را به دنیا نشان می‌دهد، تغییرات عمیق را ایجاد می‌کند. میهن و ملت ما هم بی‌بهرە از این تغییرات نیستند. برای همین باید بیشتر الویت‌ها و ارزش‌ها مبنای تغییراتی در خود ایجاد کنند و معانی و مسیر خواست و مطالبات هم دچار تغییرات شوند. بدین دلیل حزبی سیاسی همچون حزب دموکرات کوردستان که برمبنای خواست مردم تأسیس و در راه این خواست هفتاد و پنج سال مبارزه می‌کند، باید درکی صحیح از این تغییرات بدون آنکه (چنانچه تا کنون نشان داده) در گذشتەی خود اسیر شود با دیدگاهی باز به آینده بنگرد.
در آیندەای که این میهن و ملتی که حزب دموکرات برایش فعالیت می‌کند ضمن اینکه احساس و سطح آگاهی ملی بیشتر رشد و گسترش می‌یابد، باورها و ارزش‌های اجتماعی نیز تغییر خواهند کرد. کورد همچون بزرگترین ملت بدون دولت بر روی کرە زمین بیشتر از همیشه در پی موقعیت انسانی و ملی خود است و دیگر نمی‌تواند در چارچوب هویتی بجز هویت خودش در پی خواست و مطالبات خود باشد. بدون شک سطح انتظارات و خواستەها روبە گسترش و بدنبال صدایی است تا بتواند عطش رویاها و آرزهایش را بر طرف کند. در اینجاست که دیگر تاریخ به تنهایی نمی‌تواند غرور و عزت بدان ببخشد.
در همین جاست که حزب دموکرات کوردستان همچنان که رسالتی تاریخی که بر عهده دارد، اگر بخواهد این مسئولیت تاریخی را ادامه دهد، باید شناسەای پرمعناتر به گفتمان و اندیشەی ملی خود ببخشد. زنده نگاه داشتن اندیشەی ملی در جامعەی کوردستان که بخشی از مسئولیت و رسالت این حزب بوده است نباید فقظ درچارچوب بستر فعالیت خود رو به جامعه را بە تصویر بکشد بلکه این”جان بخشیدن” ملی باید بە تمامی ساختارهای جامعه سرازیر شود. با اینکه چند سالی است که حزب دموکرات کوردستان در سطح گفتمان چنین موضوعی را آغاز کرده ولی این ضرورت نیاز به موضعی روشن و قطعی دارد.
حزب دموکرات برای حفظ پایگاه اجتماعی خود در جامعه اگر با دیدگاهی تشکیلاتی به سیاست و جامعه و پایگاه خود در جامعه‌ی کوردستان بنگرد -متأسفانه در موضع گیری نتوانسته از این دیدگاه گذر کند- خیلی سریع ایزوله و بی‌اثر خواهد شد. همچنان که دیربازیست در حزب گفته می‌شود: مادام تشکیلات هدف نیست، لازمست حزب جایگاه خود را در بین مردم و جامعه تعریف کند. به همین منظور نمی‌شود با میل و آرزوی تشکیلاتی، در مورد موضع و بعد از آن حمایت مردم سخن گفت. به این دلیل که حزب دموکرات زمانیکه در مورد عمومی کردن فعالیت و فعال کردن فعالیت ملی در تمامی اقشار جامعه بحث می‌کند، لازمست که خود را از دام نوعی تعصب سازماندهی شده تشکیلاتی برهاند و جراتی به نوع موضع گیری خود ببخشد.
برای آنکه حزب دموکرات بخواهد خود را از چنین وضعیتی رها کند لازم است که از اسارت مجموعەای نظرات ارزشی رها و دیگر مبانی و اهداف بلندمدت را قربانی مجموعەای اهداف کوچک و کوتاه مدت نکند.
حزب دموکرات بدلیل مجموعە دلایلی تاریخی تا کنون هم از سوی مردم کوردستان حزبی برتر دیده می‌شود. این حزب تبدیل به بخشی از باور سیاسی مردم کوردستان شده است. برای همین مسایل مرتبط با حزب دموکرات را نمی‌توان صرفأ مسئلەای درون سازمانی مشاهده کرد. سطح انتظار و مطالبات مردم کوردستان از این حزب، اثبات کنندەی این حقیقت است که حتی مشکل درون تشکیلاتی و از هم جداشدن و مسئلەی وحدت صفوف حزبی و خیلی از مسائل و موضوعات مختص به حزب را نمی‌شود فقط در چارچوب خواست و مطالبه‌ی تشکیلاتی مورد بررسی و کنکاش قرار داد و حل کرد.
پس حزب دموکراتی كە میراث ملی جنبش معاصر ملت کورد است، تلاش برای نگهداری و تقویت آن وظیفه و مسئولیتی ملی و میهنی می‌باشد. حفظ و تقویت حزب دموکرات و تداوم در رساندن مسئولیت و رسالت تاریخی این حزب در آینده قبل از هر چیز بە تجمیع تمامی میراث ملی و میهنی این حزب که همان مسئلەی وحدت صفوف حزب است، بستگی دارد.
