ترجمە از کوردی: دیاکۆ دانا
در مرامنامەی حزب دمکرات کوردستان بەطور واضح اهداف، آرمان و هم‌زمان طرح و برنامەهای بنیان‌گذاران این حزب فرمولە شدە است. در این مرامنامە تحقق حقوق کورد و صیانت از این حقوق بەعنوان اهداف اساسی حزب دموکرات دست نشان شدە است. همچنین در این مرامنامە بەطور بدیهی آمدە کە حزب با حکومت مرکزی هیچ گونە دشمنی و اختلاف ندارد و درصدد است از راه مسالمتآمیز حقوق سیاسی، ملی و اجتماعی کورد در ایران تحقق یابد و دموکراسی هم در ایران و هم در کوردستان مستقر شود. حزب دموکرات کوردستان در طول تاریخ خود این پرنسیب ترقی‌خواهانە را با اعتقاد و دفاع از هویت ملی‌اش در راستای مقابلە با هر گونە تهدید، در هم آمیختە است.
حزب دموکرات کوردستان از بدو پیدایش، سیاست خود را بر اساس چند مسئلەی اساسی، مانند مبارزە در راستای حقوق ملی، دفاع از دموکراسی، همزیستی مسالمتآمیز و در اولویت قرار دادن منافع همگانی مردم در هر حالت و وضعیتی. حزب دموکرات کوردستان طی این ٧٥ سال از حیات خود هم‌اکنون معیارهای اصلی‌اش سود و منافع مردم کوردستان و بە ویژە مردم شرق کوردستان می‌باشد. در تمامی این مدت حزب دموکرات کوردستان از هر فرصتی کە بە سود ملت کورد بودە استفادە کردە و در تمامی معادلات و روابط خود با تمامی نیروهای کوردستانی، ایرانی، منطقەای و حتی بین‌المللی مسئلەی کورد و منافع آن محور اصلی بودە است.
اعتقاد بە دیالوگ و حل مسالمتآمیز مسئلەی کورد در ایران و اصول و ارزش‌های انسانی جهانشمول در جریان مبارزە علیە دو رژیم شاهنشاهی و جمهوری اسلامی هزینەهای بسیار گزافی را برای حزب دموکرات بە همراە داشتە است. از اعدام پیشوای بنیان‌گذار، از ترور رهبران مؤثر، از قتل عام مردمش و شهادت هزاران پیشمرگەی دلاور؛ اما این حزب در هیچ مقطعی از تاریخ خونین خود هرگز ترور را با ترور جواب ندادە، هیچ اسیر جنگی‌ای را تحت شکنجە قرار ندادە و اعدام نکردە است. حزب دموکرات کوردستان مورد حملەی موشکی قرار گرفت، اما از اصول و راەچارەی صلح‌آمیز درخصوص مسئلەی کورد در ایران دست برنداشتە و اجازە ندادە رژیم خدشەای بە اعتقادات و ارزش و باورهای جهان‌شمولش وارد کند.
حزب دموکرات براساس اصول جوهری اعتقادات خود -منافع همگانی مردم و حل مسالمتآمیز مسئلەی کورد- هر زمانی فرصت مذاکرە برایش مهیا شدە، سعی کردە از این طریق با حکومت مرکزی برای تحقق حقوق مردم کوردستان از جنگ، ناآرامی و آوارگی مردم پرهیز کند. اما هر وقت حکومت مرکزی خواستە با توسل بە زور خاک کوردستان را اشغال و مردم آن را سرکوب کند، با مبارزەی پیشمرگانە و دفاع مسلحانە از منافع مردم کوردستان حمایت کردە و جنبش انقلابی مردم کوردستان را تقویت، و سنگر دفاع از خاک و میهنش را آباد نگە داشتە است. هم‌زمان چنان ضربەای بە دشمن زدە کە آن را بە لرزە درآوردە است. برای نمونە خمینی پیش از آن کە جام زهر معروف خود را در سال ٦٧ بنوشد، آن را در تابستان ٥٨ و در جریان جنگ سە ماهە بە دلیل شجاعت پیشمرگان حزب دموکرات سر کشیدە بود.
افتخارات این حزب در جریان دفاع مشروع از حقوق ملت کورد و طی مراحل تاریخ خونین خود بی‌شمارند. حزب دموکرات پیشتر در سال‌های ٤٦ و ٤٧ با فداکاری و از خودگذشتگی رهبری، کادر و پیشمرگانش، آسایش و امنیت حاکمیت پادشاهی ایران را بر هم زدە بود. این حزب در مجموع ٣٣ سال مبارزەی مداوم علیە رژیم شاهنشاهی ایران را بە ثبت رساندە بود، کە هزینەی این تاریخ را با اعدام رهبران، زندان، شکنجە، آوارگی کادر و پیشمرگە و اعضایش پرداختە بود. حزب دموکرات پس از پیروزی انقلاب مردم ایران در حالی کە با سیاست واقع‌بینانە، موضع آشکار و بی‌باکانەاش فعالانە در سرنگونی رژیم شاهنشاهی مشارکت کردە بود، بە نیت پاکی با حکومت مرکزی بە مدارا پرداخت. حزب دموکرات چند ماە پس از سرگیری فعالیت خود بە طور آشکار از یک حزب صد نفری تبدیل بە حزبی دارای هزاران پیشمرگە و صدها هزار عضو و هوادار در کوردستان شد، و در خصوص سرنوشت مردم کوردستان احساس مسئولیت می‌کرد؛ در واقع مردم کوردستان نیز همین انتظار را از رهبری حزب دموکرات داشتند.
حزب دموکرات در ابتدا بر این باور بود، رژیم جدید کە نتیجەی قیام و فداکاری و خون‌بهای مردم ایران علیە رژیم سرکوبگر و ویران‌گر است، بی‌شک حقوق ملت کورد -کە در جریان مبارزات طولانی علیە رژیم شاهنشاهی قیام کردە و دەها سال توسط این رژیم سرکوبگر تحت ستم قرار گرفتە- را بە رسمیت خواهد شناخت. اما با این وجود بە دلیل تیزهوشی رهبران این حزب خیلی زود ماهیت، گرایش و افکار رژیم بر آنان محرز گشت، و رفراندم جمهوری اسلامی را تحریم کرد؛ اما بازهم تمامی سعی‌اش بر این بود با استفادە از سیاست سازش و مدارا از وقوع جنگ در کوردستان جلوگیری کند و در فضای سیاسی و خشونت‌پرهیز برای تحقق حقوق ملی کورد در ایران نوین مبارزە کند. البتە سیاست مذاکرە بە عنوان پرنسیب پیشتر از آن عصر و در زمان جمهوری کوردستان در حزب دموکرات و از سوی رهبران این حزب نهادینە شدە بود، در آن زمان پیشوا (قاضی محمد) در جریان دیدار با نمایندگان رژیم شاهنشاهی در تهران بەمنظور دوری از هرگونە تنش و جنگ بە مذاکرە پرداختە بود.
در آن شرایط نیز حزب دموکرات از طریق دیدار و فرستادن هیئت مذاکرە کنندە، و نامەی سرگشادە و مخفی با مسئولان رژیم جدید، تمامی سعی‌اش بر این بود از جنگ و میلیتاریزە کردن کوردستان خودداری کند. تا این حد کە دکترعبدالرحمان قاسملو، رهبر چپ و مارکسیست حزب پیام “لبیک” بە خمینی، رهبر مذهبی و دگماتیسم بفرستد. تا آنجا با مدارا و صبر با رژیم بە منظور جلوگیری از جنگ و درگیری در کوردستان قدم برداشت، منجر گردید از سوی برخی از سازمان‌های سیاسی کم‌‌تجربە و بی‌سابقە “سازشکار” نامیدە شود، و شعار “مرگ” علیەاش سر دادە شود! اما وقتی جنگ در کوردستان بە وقوع پیوست بسیاری از سازمان‌هایی کە حزب دموکرات را سازشکار می‌نامیدند و مردم را علیە رژیم تحریک می‌کردند از صحنە خارج شدند، این بار هم حزب دموکرات بود بار سنگین نبرد مسلحانە در راستای صیانت از موجودیت و هویت کورد در ایران را برعهدە گرفت. حتی در آن زمان وجب بە وجب خاک کوردستان میدان نبرد و مقاومت شجاعانەی پیشمرگان حزب دموکرات بود، بازهم رهبری حزب دست از مبانی مذاکرە برای حل مسالمتآمیز تنش‌های میان کوردستان و حکومت مرکزی برنداشت. اسناد کنگرەی چهارم حزب دموکرات کە آیینەی تمام‌نمای این واقعیت‌هاست کە پرنسیب و ارزش‌های مبارزاتی حزب دموکرات در ارتباط با حقوق ملی کورد در ایران و سیاست و موضع و شیوەی رفتار حزب نسبت بە حکومت مرکزی نمایان می‌گردند. همچون در اسناد کنگرەهای بعدی، نشان دهندەی این واقعیت هستند حزب دموکرات کوردستان با وجود درک و اعتقاد بە این کە اندک حقوق ملت در چهارچوب این رژیم تحقق نمی‌یابند؛ اما چون مذاکرە را بە عنوان شیوەای از مبارزەی سیاسی کورد می‌بیند، این حق را بە خود می‌دهد کە در شرایط هموار و در راستای منافع ملی کورد با حکومت مرکزی بە مذاکرە بپردازد.
اگر چە حزب دموکرات کوردستان بە اسلحە پناە بردە، نبرد مسلحانە اگر از سویی در راستای تحقق حقوق ملی ملت کورد و دفاع از کرامت و هویت ملت کورد بە کار بردە می‌شد، هم‌زمان نیز در جهت کشاندن رژیم بر سر میز مذاکرە نقش کارت فشار را داشت. بە عبارتی دیگر “جنگ” را در راستای رسیدن بە “صلح” کردە است. همان‌طور کە دکتر قاسملو در گزارش سیاسی کمیتەی مرکزی برای کنگرەی چهارم بە طور واضح می‌گوید: “نبرد نیروهای پیشمرگە نبرد در راە آزادی، نبرد در راستای حق مشروع و سپس جنگ برای رسیدن بە صلح پایدار است.”
این جنگ کە اکنون هم در فرم و شیوەی مختلف ادامە دارد، هزینەی سنگینی را برای حزب دموکرات در پی داشتە است. در جریان این جنگ بیش از پنج هزار تن از پیشمرگان حزب دموکرات در میدان نبرد شهید شدند. لازم بە یادآوری است، در میان این شهدا ٤٤ تن از آنان عضو رهبری و ٣٦ تن دیگر فرماندهان نیروی‌های پیشمرگە و ١٦٠ تن دیگر فرماندە و جانشین فرماندە همچنین بیش از ٤٥٠ تن از آنان کادر سیاسی بودند. بە معنای دیگر هیچ حزب کوردی دیگری نیست تا این اندازە رهبری و اشخاص سیاسی بلندپایە را در میدان مبارزە با رژیم از دست دادە باشد. از سوی دیگر بیش از ٣٦٠ عضو این حزب در زندان‌های جمهوری اسلامی اعدام شدند، و بیش از ٣٢٠ تن از کادر و پیشمرگان این حزب در داخل و خارج از کشور ترور شدند. اما با وجود این همە خسارات جانی، حزب دموکرات اعدام را با اعدام و ترور را با ترور جواب ندادە. برعکس در جریان نبرد مسلحانە، حزب هزاران اسیر جنگی را آزاد کردە است. این حزب با وجود این کە خود قربانی اصلی تروریسم از سوی جمهوری اسلامی بودە، با این وجود دارای مستحکم‌ترین نیروی نظامی پیشمرگە در کوردستان بودە، اما نە تنها دست بە اقدام مشابە علیە رژیم نزدە؛ بلکە این اقدامات را در هر فرم و شکلی در هر جای جهان با هر مقصودی، محکوم نمودە است. این هم از جریان مبارزەی مشروع ملت کورد و زیربنای فکری‌ای سرچشمە می‌گیرد کە رهبران بلند پایەی حزب بە عنوان ثروت معنوی جنبش ملت کورد محسوب می‌شوند. همچنان کە زندەیاد دکتر قاسملو در این رابطە می‌گوید: “جنبش‌هایی کە در راستای دموکراسی گام برمی‌دارند و طرف‌داری و پیشتیبانی مردم را بە همراە دارند؛ هیچ نیازی بە ترور ندارند […] بلکە ترور سیاست رسمی جمهوری اسلامی است، این نشان دهندەی این واقعیت است، رژیم در مقابل خواستەهای مشروع مردم هیچ پاسخی ندارد بجز سرکوب.”
همچون در صفحات قبلی بە آن اشارە شد، حزب دموکرات کوردستان هیچ اقدام و فرصتی را برای حل مسالمتآمیز مسئلەی ملت کورد در ایران از دست ندادە است، این زمام‌داران رژیم بودند کە هیچ وقت برای حسن نیت رهبران حزب دموکرات اهمیتی قائل نشدند. این خود منجر شد تا حزب دموکرات در قالب روش‌‌های دیگری برای تحقق حقوق ملی مردم کوردستان بە مبارزە ادامە دهد. اما اگر این حزب پشتیبانی تودەهای مردم کوردستان را بەهمراە نداشت نمی‌توانست بیش از هفت دهە در میدان مبارزە ماندگار شود. مردمی کە بە همراە این حزب فشار، خشونت و سرکوب خونین رژیم را تحمل کردەاند، اما از حزب خود دوری نجستەاند. دلیل اصلی این هم بە اعتقاد راسخ و اطمنیان مردم بە حزب دموکرات و سیاست واقع‌بینانەی آن باز می‌گردد. حزب دموکرات با وجود اینکە بە حق تعیین سرنوشت ملت کورد اعتقاد داشتە، عادتأ آگاهانە و مسئولانە شرایط مبارزە ملتش را ارزیابی می‌کرد و سیاست و شعارهایش واقع‌بینانە بود. حزبی کە بە تمامی ساختارهای جامعە اهتمام ورزیدە و مبارزەی فکری و سیاسی و اجتماعی کلیەی تنوعات جامعە را بە عنوان سرمایەی ارزشمند مبارزە و فعالیت سیاسی نگریستە است.
در کل مسئلەای کە حزب دموکرات کوردستان را بە حزب محبوب مردم تبدیل کردە است، تنها اعتقاد این حزب بە حل مسالمتآمیز مسئلەی کورد و هم‌زمان با ماندگاریش در سنگر مبارزەی دفاعی و مسلحانە و برای مسئولیت پذیری در برابر مسئلەی کورد و دفاع همە جانبە از مردم کوردستان نیست؛ بلکە بە مجموعەای از دست‌آوردها و اصول ارزشمند دیگر این حزب برمی‌گردد. مانند مهم‌ترین رویداد تاریخی مبارزەی استقلال طلبانەی کورد، یعنی تأسیس جمهوری کوردستان با حمایت این حزب و پیشوایش (قاضی محمد) کە در این راستا بە دار آویختە شد تشکیل گردید. بە منزلەی مردمی بودن و در راستای مردم مبارزە کردن در تمامی مدت حیاتش. مانند استقلال سیاسی حزب دموکرات در موضع و تصمیم‌گیری در شرایط حساس. مانند اعتقاد بە نهادینە کردن اخلاق در سیاست و تصمیم‌گیری و عملکرد. مانند دفاع عملگرایانە از جنبش استقلال طلبانە کورد در دیگر بخش‌های کوردستان. همانند اعتقاد عمیق بە دموکراسی و پلورالیسم و ارزش‌های انسانی جهانشمول. همچنین مانند در اولویت قرار دادن منافع همگانی در شرق کورستان و کوردستان بزرگ، مانند شناساندن مسئلەی کورد بە جامعەی جهانی از طریق دیپلماسی، و مانند صاحب نظر بودن نسبت بە مسئلەی تاریخ، زبان، هویت، فرهنگ، جغرافیای کوردستان و ایران و …
از طرفی دیگر رژیم جمهوری اسلامی در تمامی این مدت چە با سرکوب و سرنیزە از راە جنگ نرم و سایبری بە جنبش استقلال طلبانەی ملت کورد لطمە وارد کردە، و در این راه از هیچ رفتار ضد انسانی در برابر ملت کورد کوتاهی نکردە، اما هیچ نتیجەای در بر نداشتە است. حزب دموکرات کوردستان با اعتقاد ملی و اصول مدرن و جهانی چنان با فکر و ذهن و جامعەی کوردستان در هم آمیختە شدە کە تفکیک‌شان امری محال است.
حزب دموکرات با فاجعەهای بسیاری روبەرو شدە است. پیشوای بنیان‌گذارش بە دار آویختە شد، دکتر قاسملو و د. شرفکندی، دو دبیر کل نخبەی این حزب ترور شدند، رهبری حزب از میهن خود دور شد و حتی در آن مکان مورد حملەی موشکی قرار گرفت؛ اما با وجود این تاکنون هم هیچ حزب و سازمان سیاسی در دیگر بخش‌های کوردستان نتوانستەاند مشابە این حزب فعالیت داشتە باشند و دست‌آوردهایش را احیاء کند.
آخرین سخن و نتیجەگیری درخصوص این محبث بازگشت بە چند دستورالعمل کنگرەی١٧، تازەترین کنگرەی حزب دموکرات بە عنوان بالاترین ارگان تصمیم‌گیرندەی حزب. در آن جا کە اعتقاد بە حل مسالمتآمیز مسئلەی کورد در ایران، پرنسیب همیشەای حزب دموکرات است؛ اگرچە رفتار جمهوری اسلامی با مردم کوردستان و حزب ما و تجربەمان در زمینەی مذاکرە بە برای ما عیان ساختە کە رژیم با سوء نیت از مذاکرە استفادە کردە است.
از دمکراسی بە عنوان یکی از ارزش‌های نهادینە شدە در حزب مورد بحث قرار می‌گیرد، بدان اشارە شدە کە دموکراسی هم بە عنوان ایدەآل عملی در زندگی سیاسی و سازمانی حزب دموکرات و مناسب‌ترین بستر برای گفتگو و حل مشکلات، در صف مقدم اهداف و بهای حزب ماست. هم‌زمان اولویت مبارزەی حزب مسئلەی ملی کورد در شرق کوردستان است. در همین رابطە شیوەی تعامل با پروسەی سیاسی در خارج از کوردستان و آیندەی ایران پیش از هر چیز بر اساس ویژگی‌های کوردستان و مسئلەی کورد است. هم‌زمان مبارزە برای احقاق حقوق کورد در ایران نباید این واقعیات را از ما پنهان کند کە کورد یک ملت و کوردستان یک مهین تقسیم شدە است.
