برگردان: سروش
در حال حاضر این بحث در ایران جریان دارد که آیا برجام (توافق وین) باید همچون لایحه‌ای به مجلس داده‌شده و در آنجا مورد بحث و بررسی قرار گیرد؟ یا پرونده‌ی اتمی در حیطه‌ی اختیارات شورای امنیت ملی ایران بوده و هر تصمیمی که این نهاد اتخاد نماید، برای کلیه‌ی دم و دستگاه‌های دیگر لازم‌الاجرا است؟ این موضوع جنبه‌های حقوقی و سیاسی ـ جناحی دارد و بخشی نیز با این دیدگاه وارد بحث مذکور می‌شوند که آیا تصویب و یا احیانا رد برجام در مجلس به صلاح ایران است یا خیر؟
در این خصوص نیز نظیر موارد بسیار دیگر یک دوالیزم به چشم می‌خورد. دولت و هوادارنش عمدتا معتقدند که برجام به تصویب مجلس نیاز ندارد و تنها به عنوان یک گزارش به مجلس داده‌شد تا از کلیه‌ی جوانب و جریانات آن اطلاع حاصل نماید. بخش کثیری از اصولگرایان بویژه جناح راست افراطی بر این امر پافشاری می‌کنند که برجام باید به عنوان یک لایحه به مجلس ارائه شده و تنها پس از تصویب مجلس اجرای آن قانونی خواهدبود. هر کدام از این دو طیف نقطه‌نظرات خویش را براساس تعاریف حقوقی و سیاسی خود از برجام، مطرح می‌نمایند.
مذکرات هسته‌ای ایران از سوی شورای امنیت ملی ایران سرپرستی و مدیریت شد و در چارچوب سیاست‌های این بنیاد، توافق یادشده حاصل گردید. بعنوان نمونه مکانیزم و چگونگی بازدید از مراکز هسته‌ای مشکوک ایران از سوی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، پس از بحث و مشاوره با نهادهای نظامی و امنیتی و با توجه به توان امتیازگیری ایران، مورد قبول واقع شده‌است. حال اگر شورای امنیت ملی ایران، برجام را تصویب نماید، در واقع عملکرد خود را مورد تأیید قرار داده‌است. بعلاوه مجلس پیش از این توافق، در چارچوب یک مصوبه، بررسی و تصمیم گیری در خصوص برجام را به نحوی به شورای امنیت ملی سپرده‌است.
دولت می‌گوید که برجام یک سند اجرایی است که دو طرف به‌شیوه‌ای داوطلبانه به تعهدات خود عمل می‌کنند. اگر یکی از طرفین توافق یاد شده را نقض کرد، طرف مقابل نیز حق دارد عمل کردن به تعهدات خود را متوقف سازد و به وضعیت پیش از توافق بازگردد. استدلال آنها نیز اینست که اگر مجلس، برجام را از تصویب خود بگذراند، این امر ایران را از لحاظ حقوقی بیشتر پایبند می‌سازد و دست ایران را خواهدبست و در صورت نقض توافق یادشده از سوی 1+5، آزادی عمل ایران را کاهش خواهدداد. از طرف دیگر هر کدام از کشورهای 1+5، برجام را بعنوان یک پیمان‌نامه‌ی بین‌المللی تلقی می‌کنند و متن آنرا به پارلمان‌های خود برده و از تصویب می‌گذرانند تا ایران نیز چنین کند! هیأت مذاکره کننده‌ی ایرانی می‌گوید که اگر برجام بعنوان یک لایحه به مجلس ارائه شود، مجلس تنها می‌تواند به کلیت آن رأی مثبت و یا منفی بدهد و نمی‌تواند حتی یک ویرگول و یا جمله‌ای را تغییر دهد، زیرا توافق بعمل‌آمده برهم خواهدخورد. این در حالی است که پروسه‌ی رسیدگی به لوایح در مجلس بدین‌ترتیب است که ابتدا مجلس کلیات لایحه را تصویب کرده و سپس جزئیات آنرا مورد بحث و بررسی قرار دادە و بە تصویب خواهد رساند. در جریان رسیدگی بە لوایح، مجلس حق دخل و تصرف در آنها را دارد.
در مقابل استدلال‌های دولت و جناح نزدیک بە آن، جناح راست افراطی بویژە، اظهار می‌دارند مادامیکە برجام مجموعە تعهدات و محدودیت‌های بسیاری را بر ایران تحمیل خواهدکرد، بمنزلەی یک پیمان نامەی بین‌المللی خواهدبود و تنها پس از تصویب مجلس جنبەی قانونی بە خود خواهدگرفت. البتە افراد و یا جناح‌هایی کە اساسا مخالف توافق بودند، هنوز هم بر موضع خود پابرجا هستند و از هر راهی برای عقیم ساختن این توافق استفادە می‌کنند. بە عبارت دیگر بخشی از مناقشاتی کە در این رابطە در جریان است، در چارچوب یک جدل سیاسی ـ جناحی قرار گرفتە و تعریف می‌شود.
خامنەای تاکنون نظر خود را بصراحت در مورد برجام ابراز نداشتە است.
همین امر نیز زمینەی مناقشات سیاسی و حقوقی یاد شدە را فراهم ساختە است.
١- خامنەای نمی‌خواهد خرسندی خود را از برجام ابراز نماید. زیرا احتمالا این امر بە عنوان ضعف ایران تلقی شود. او می‌خواهد بە نمایش قدرت بپردازد و چنین وانمود کند کە اگر برجام عملی نگردد، اتفاقی رخ نخواهدداد.
٢- این گفتەی خامنەای کە معلوم نیست برجام در ایران و آمریکا تصویب و یا رد شود، نوعی مانور ایران در مقابل کنگرەی آمریکا بە شمار می‌رود. وگرنە ایران بە صلاح خود نمی‌داند کە موجب نقض توافق وین گردد.
٣- همانگونه کە ابزارهای قدرت ایران در منطقە در کشاندن کشورهای ١+٥ بر سر میز مذاکرە کارساز بود، بقوت خود باقی بودن این ابرازها در عملی شدن توافق وین نیز بی‌تأثیر نخواهد بود. بە همین دلیل است کە خامنەای بە تداوم سیاست‌های ایران در منطقە تأکید می‌ورزد.
٤- خامنەای متأثر از فاکتورهای قدرت سیاسی و باندهای قدرت است. وی دستکم در گفتەهای خویش بە شیوەای سخن می‌گوید کە مجالی برای مناقشات جریان های سیاسی باقی بگذارد. بحث یا جدل سیاسی و حقوقی‌ای کە در خصوص تصویب یا عدم تصویب برجام در مجلس در جریان است را می‌توان نوعی بازی سیاسی و مانور سیستم نیز تلقی کرد، وگرنە تصمیم‌گیری در مورد برجام نە در مجلس، کە تحت نظارت خامنەای انجام گرفتە و می‌گیرد.
درشماره‌ی٦٦٢ روزنامه «کوردستان» منتشر شده است
