با اعلام اسامی نهایی نامزدهای دوره سیزدهم انتخابات ریاست جمهوری، به باور بسیاری، «ابراهیم رئیسی»، رییس کنونی قوه قضاییه به عنوان منتخب اصلی نظام قرار است در رقابتی آسان با شش نامزد دیگر، رییس جمهوری شود. هر چند در انتخابات ریاست جمهوری گاهی معادله‌ها در روزهای آخر تغییر کرده‌اند.
ابراهیم رئیسی از کجا آمده و تا کنون چه کرده است؟
***
ابراهیم رئیس‌الساداتی مشهور به رئیسی، روحانی ۶۱ ساله، از جوانی وارد عرصه قضایی نظام برآمده از انقلاب شد و به جز دوره‌ای کوتاه که متولی آستان قدس رضوی بود، در این عرصه فعالیت کرده است.
او پس از مدتی که در حوزه‌های علمیه مشهد درس می‌خواند، از ۱۵ سالگی به قم رفت و سه سال پایانی حکومت پهلوی را در این شهر گذارند. به گفته خودش، در این مدت با برخی روحانیون مشهور هم‌چون «مجتبی تهرانی»، «علی مشکینی»، «ابولقاسم خزعلی»، «مرتضی مطهری»، «محمود هاشمی شاهرودی»، «محمد بهشتی» و «علی خامنه‌ای» آشنا شد.
او مانند برخی از روحانیون جوان دیگر، هنوز ۲۰ ساله نشده بود که در سال ۱۳۵۹ دادستان کرج و بعد هم‌زمان با آن، دادستان همدان شد. او پنج سال بعد جانشینی دادستان تهران را به دست آورد.
رئیسی در سال ۱۳۶۵، در حالی که ۲۶ سال داشت، مسوول رسیدگی به پرونده انفجار نخست وزیری شد؛ پرونده‌ای که کش و قوس‌های فراوان داشت و اعضای جریان راست و «اسدالله لاجوردی» برخی از اعضای جریان چپ شاغل در نخست وزیری مانند «بهزاد نبوی» و «خسرو تهرانی» را به نقش داشتن در این انفجار متهم می‌کردند. در نهایت اما «روح‌الله خمینی»، «عبدالکریم موسوی اردبیلی» رییس دیوان عالی کشور، «محمد موسوی خوئینی‌ها» دادستان کل کشور و ابراهیم رئیسی را احضار کرد و دستور مختومه شدن این پرونده را داد.
دو سال پس از این اتفاق، رئیسی به عنوان معاون دادستان تهران همراه با «حسینعلی نیری»، «مصطفی پورمحمدی» و «مرتضی اشراقی» جمعی را تشکیل دادند که بعدها به «هیات مرگ» مشهور شدند. این هیات چهارنفره و هم‌چنین هیات‌هایی در شهرستان‌ها برای هزاران نفر از زندانیان سیاسی که در حال سپری کردن حکم زندان بودند، حکم اعدام صادر کردند.
رئیسی که در شمار راست‌گرایان آن سال‌ها بود، با درگذشت بنیان‌گذار جمهوری اسلامی، به رهبر جدید نزدیک‌تر شد و به دادستانی تهران ارتقا یافت. او در سال ۱۳۷۳ به عنوان رییس سازمان بازرسی کل کشور منصوب شد و ۱۰ سال در این سمت باقی ماند.
رییسی دو سال پیش از انتصاب به این سمت، به عنوان نماینده ویژه قوه قضاییه عازم مشهد شده بود تا معترضان بازداشت شده در شورش این شهر را به صورت ویژه و خارج از فرآیندهای قضایی محاکمه کند. تعدادی از این معترضان بازداشت شده نیز با این احکام اعدام شدند.
رئیسی در سال ۱۳۸۳ و در دوره ریاست «محمود هاشمی شاهرودی»، معاون اول قوه قضاییه شد و پس از انتصاب شاهرودی به ریاست قوه قضاییه نیز در این سمت ماند. در سال ۱۳۹۳، «غلامحسین محسنی اژه‌ای» که دادستان کل کشور بود، معاون اول قوه قضاییه شد و رئیسی به جای او دادستان کل.
در طول این ۱۰ سال و پیش از آن، او کمتر در فضای سیاسی و رسانه‌ها حضور می‌یافت اما انتصاب وی به عنوان تولیت آستان قدس رضوی در سال ۱۳۹۴، وضعیتش را متفاوت کرد؛ به‌ویژه این که «احمد علم‌الهدی»، پدرزن او در سال‌های قبل از آن به دلیل اقداماتی چون مخالفت با برگزاری کنسرت در مشهد مشهور شده بود.
مدت کوتاهی پس از انتصاب رئیسی به این سمت، نام او در کنار چهره‌هایی چون «صادق لاریجانی» به عنوان گزینه‌های احتمالی جانشینی آیت‌الله خامنه‌ای مطرح شد.
او در سال ۱۳۹۶ به عنوان اصلی‌ترین رقیب «حسن روحانی»، مورد حمایت همه جانبه اکثریت اصول‌گرایان قرار گرفت اما با کسب بیش از ۱۵ میلیون رای، شکست خورد. در مناظره‌ها و سخنرانی‌های انتخابات، حسن روحانی که وضعیت را خطرناک دیده بود، در مقابل حملات رئیسی، سوابق قضایی او را پیش کشید و وی را شخصی توصیف کرد که در طول ۳۸ سال فقط اعدام و زندان بلد بوده است.
یک سال پس از این سخنان اما رئیسی با حکم رهبر جمهوری اسلامی به عنوان رییس قوه قضاییه منصوب شد. محاکمه «اکبر طبری»، معاون اجرایی دفتر رییس قوه قضاییه یکی از اقدامات در دوره ریاست رئیسی بود. محاکمه طبری و دیگر حملات به صادق لاریجانی عملا او را از فهرست احتمالی گزینه‌های رهبری خارج و نام رئیسی را به صورت پررنگ‌تر مطرح کرد؛ به‌ویژه این که او یک هفته پس از انتصاب به ریاست قوه قضاییه، با ۴۲ رای در مقابل ۲۷ رای از صادق لاریجانی پیش افتاد و نایب رییس مجلس خبرگان رهبری شد.
او در دوره ریاست بر قوه قضاییه نیز تلاش کرد از خود چهره‌ای فسادستیز ارایه دهد و برخی از پرونده‌های فساد اقتصادی در این دوره به جریان افتاد. با این حال، اطلاع رسانی درباره این پرونده‌ها نیز به صورت گزینشی انجام می‌شد و خبرنگاران اجازه حضور در دادگاه و انتشار جزییات را نداشتند.
اینک نام ابراهیم رئیسی، جدی‌ترین نامزد اصول‌گرایان و به تعبیری، کاندیدای نظام مطرح می‌شود که قرار است همانند رهبر فعلی، راه رهبری را از مسیر ریاست جمهوری طی کند. با این حال، در سالیان اخیر نام «مجتبی خامنه‌ای» نیز به عنوان اصلی‌ترین گزینه جانشینی پدر و یکی از بازی‌گردانان اصلی سیاست ایران مطرح شده است.
از این رو، در مقابل کسانی که نامزدی رئیسی برای انتخابات ریاست جمهوری را هموار شدن راه او به سمت رهبری می‌دانند، گروهی نیز ریاست جمهوری را پروژه‌ای برای سوزاندن او تصور می‌کنند؛ به‌ویژه این که در دوره‌های قبلی نیز بسیاری از گزینه‌های مطرح برای رهبری در میانه راه حذف شده و به تعبیری، سوخته‌اند.
