قریب بە دو سال پس از فاجعەی سقوط هواپیمای مسافربری اوکراین از سوی پدافند سپاە پاسداران، رژیم جمهوری اسلامی همچنان از بیان چگونگی وقوع این رویداد و پاسخگویی طفرە می‌رود. این در حالی است کە خانوادەی قربانیان و کشورهای کانادا، اوکراین، بریتانیا و سوئد پیگیر این موضوع هستند.
چهار کشور کانادا، سوئد، اوکراین و بریتانیا در قالب «گروه هماهنگی و واکنش بین‌المللی برای قربانیان هواپیمای سرنگون شده اوکراینی» اعلام کردند که به ایران گفته‌اند تا ۱۵ دی فرصت دارد به سوالات مربوط به سرنگونی هواپیمای اوکراینی پاسخ دهد، وگرنه این گروه سایر اقدامات را مدنظر قرار خواهد داد.
این کشورها که شماری از اتباع آن‌ها در این هواپیما جان باخته‌اند، روز پنجشنبه ۲۵ آذر در بیانیه‌ای تصریح کردند که صبر آن‌ها به‌دلیل امتناع تهران از پاسخ به تقاضاهایشان برای توضیح در مورد سرنگونی هواپیمای اوکراینی به سر آمده است.
این کشورها از رژیم ایران خواسته‌اند که برای پرداخت غرامت سرنگونی این هواپیما با شرکت هوایی اوکراین وارد مذاکره شود، وگرنه پرونده را به دادگاه بین‌المللی ارجاع خواهند داد.
بە گزارش رادیو فردا در بیانیه مشترک این چهار کشور آمده است: «با توجه به خودداری آشکار جمهوری اسلامی ایران از رسیدگی به این موضوع به شکل سازنده و به موقع، ایران تا ۱۵ دی فرصت دارد تا تایید کند که آیا خواهان تعامل با گروه هماهنگی هست یا خیر».
این بیانیه می‌افزاید: «گروه هماهنگی به صورت جدی در نظر دارد سایر اقدامات را برای حل‌وفصل این موضوع در چارچوب مقررات بین‌المللی دنبال کند».
گروه یاد شده اشاره کرده است: «دو سال از سرنگونی هواپیمای پرواز پی‌اس ۷۵۲ می‌گذرد، و جمهوری اسلامی ایران هنوز هیچ علاقه‌ای برای اجرای تعهدات قانونی بین‌المللی‌اش از خود نشان نداده است».
در ادامه این بیانیه آمده است: «صبر این گروه به سر آمده است. گروه در همبستگی با خانواده‌های قربانیان ثابت قدم بوده و در هدفش برای پاسخگو کردن جمهوری اسلامی ایران در زمینه اقدامات و قصور مقام‌های نظامی و غیرنظامی که موجب مرگ ۱۷۶ بیگناه شدند، متحد است».
علاوه بر اتباع ایران، شهروندانی از کشورهای افغانستان، آلمان، کانادا، اوکراین، بریتانیا و سوئد نیز مسافران هواپیمای یاد شده بودند.
ایران گفته است که به هریک از خانواده‌های قربانیان ۱۵۰ هزار دلار غرامت پرداخت خواهد کرد ولی کشورهای عضو گروه همکاری و واکنش بین‌المللی این تصمیم ایران را رد کرده‌اند.
پرواز پی‌اس ۷۵۲ هواپیمایی اوکراین بامداد ۱۸ دی ۱۳۹۸ به فاصله کوتاهی پس از پرواز از فرودگاه بین‌المللی تهران با شلیک دو موشک پدافند سپاه پاسداران سرنگون شد و تمامی ۱۷۶ سرنشین آن از جمله ۱۶۴ ایرانی جان باختند.
رژیم ایران پس از چند روز پنهانکاری و اظهارات متناقض، سرانجام اذعان کرد که پدافند ضدهوایی سپاه به این هواپیمای مسافربری شلیک کرده، اما دلیل شلیک «خطای انسانی» است.
اوکراین، کانادا و برخی ناظران می‌گویند این ادعا را قبول ندارند و حکومت ایران در حال لاپوشانی دلایل اصلی این ماجرا است.
ایران اوایل آذرماه دادگاهی برای رسیدگی به اتهامات ۱۰ نفر از افرادی که می‌گوید در ماجرای سرنگونی هواپیمای اوکراینی مقصر هستند برگزار کرد. خانواده‌های قربانیان این هواپیما در ایران و کانادا علیه «پنهانکاری» جمهوری اسلامی و دادگاه یاد شده تجمع‌های اعتراضی برگزار کرده‌اند.
این دادگاه در حالی تشکیل شده که دادسرای نظامی تهران ۶۰۰ روز پس از سرنگونی هواپیما، ابلاغیه‌ای در اختیار خانواده‌های شاکی در ایران قرار داد که بر اساس آن، برای شورای عالی امنیت ملی، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، شبکه یکپارچه پدافند، سیستم پدافند غیرعامل، نیروی هوافضای سپاه و سازمان هواپیمایی کشوری «قرار منع تعقیب» صادر شده است.
خانواده‌های قربانیان با «عمدی» دانستن سرنگونی این هواپیما، تاکید دارند که از رهبر جمهوری اسلامی گرفته تا برخی فرماندهان سپاه از جمله امیرعلی حاجی زاده، فرمانده نیروی هوا فضای سپاه، حسین سلامی، فرمانده کل سپاه، محمدحسین باقری، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح، و علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی، مسئول سرنگونی هواپیمای پرواز ۷۵۲ و سپر انسانی قرار دادن فرزندانشان هستند.
انجمن خانواده‌های جان‌باختگان هواپیمای اوکراینی نیز در گزارشی به شواهد بحث‌برانگیزی چون «عامدانه باز گذاشتن فضای هوایی کشور در شرایط خطیر جنگی»، «تغییر مسیر پروازهای دیگر»، «انهدام کامل وسایل الکترونیکی مسافران» و «تاخیر مشکوک ۵۷ دقیقه‌ای در پرواز و تخلیه برخی از مسافران» به عنوان دلایل خود در عمدی بودن سرنگونی این هواپیما اشاره کرده و خواستار معرفی شدن کلیت سپاه پاسداران به عنوان سازمانی تروریستی شده‌اند.
در حالی که فرمانده نیروی هوافضای سپاه ۲۱ دی ۹۹ مدعی شد که «به خاطر تصمیم‌گیری عجولانه یک فرد، شاهد این حادثه بودیم»، اولکسی دانیلوف، دبیر شورای دفاع و امنیت ملی اوکراین، گفته است سپاه پاسداران «عمدا» به هواپیمای مسافربری شلیک و آن را ساقط کرد تا از «افزایش تنش منطقه‌ای بین ایران و آمریکا جلوگیری کند».
جاستین ترودو، نخست‌وزیر کانادا، نیز تصویرسازی رسمی حکومت ایران از چگونگی سرنگونی هواپیما را «ریاکارانه، گمراه‌کننده و سطحی» خوانده است.
