ابراهیم رئیسی درحالی سال نخست ریاست جمهوری خود را پشت سر گذاشت کە، نه تنها هیچ یک از ضرب‌الاجل‌های دوران انتخاباتش عملی نشد، بلکه مجموعە بحرانهای دیگری هم گریبان رژیمش را گرفتە که از منظر حاکمیت ضد مردمی آنها این مردم ایران‌اند هزینەی آن را می‌دهند.
تعمیق بحرانهای بر روی هم انباشتە شدە سرانجام تهران را مجبور کرد بلافاصله در روز پایانی سال اول ریاست جمهوری رئیسی به میز مذاکرات وین بازگردد آن هم با عقب نشینی از سخت‌ترین شرط خود کە خروج سپاە پاسدارن از فهرست سازمان‌های تروریستی بود. آنچە کە رژیم را مجبور بە این عقب‌نشینی کرد – کە با آن برجام خواە زنده شود و خواە نە – تاثیرگذاری این تحریم‌های سنگینی که در زمان ریاست‌جمهوری ترامپ بر ایران تحمیل شده و در یک سال و نیمی کە از دوران رئیس‌جمهوری بایدن گذشتە نیز ادامە یافتە است. این تحریم‌های سنگین که پیشینەیی طولانی‌تری هم دارند، تنها در یک دهه گذشته صدها میلیارد دلار به اقتصاد کشور آسیب رسانده است، تا جایی که در حال حاضر ارز این کشور ۲۷۰۰ درصد افت کردە و تنها در چند ماه گذشته نرخ‌ها ۱۲برابر افزایش یافتە است؛ و بدون شک یک جنگ خارجی تمام عیار هم نمی‌توانست چنین ضربەی سنگینی به اقتصاد کشور بزند.
پایان این تحریم‌ها هم در گرو احیای برجام و اطمینان جامعه جهانی – کشورهای ١+٥- از تعهدات ایران قرار دارد و ابراهیم رئیسی چشم امیدش به این توافق است و می‌داند که منافع و زیان‌های آن برای کابینه و رژیم او چە خواهد بود، به ویژه منافعی که بلافاصلە در دسترس خواهند بود و موجب احیای دولتش خواهند شد، مانند: احیای مجدد بخش سرمایەگذاری، درآمد ماهانه ۳ میلیارد دلار از فروش نفت، افزایش صادرات محصولات پتروشیمی، فولاد و کالاهای صنعتی، کاهش هزینه واردات و ثبات ارز ملی و تورم به دلیل دسترسی ایران به پس انداز پولی در بانک‌های جهانی. اما در صورتی کە برجام بە نتیجە نرسد دولت جناب رئیسی بیشتر از پیش در معادلات بین‌المللی به حاشیه رانده خواهد شد و اینبار بایدن بر خلاف ترامپ حمایت اروپایی‌ها را هم برای اعمال محاصره جدید و بیشتر بر ایران در اختیار خواهد داشت.
آشفتگی اقتصادی کشور و آگاهی رئیسی از این خطرات و ناتوانی او در کنترل بحران‌ها طی یک سال گذشتە باعث شده که نه تنها مردم و مخالفان جمهوری اسلامی، بلکه بخشی از اصولگرایان نیز از او انتقاد کنند، به طوری که “ذوالنور”، نماینده شهر قم در مجلس، که پیش از این در نامەای برای رئیسی خواستار ورود وی بە صحنەی انتخابات گشتە بود او را فردی بی کفایت نامید! به موازات فشارهای مردم در داخل کشور که خود را در اعتصاب، ترتیبات هدفمندتر تجمعات و اعتراضات خیابانی می‌بیند، و در خارج از کشور هم از سوی غربی‌ها برای تغییر رفتار رژیم بە شدت تحت فشار است، رژیم این گونە فرض کردە کە با نزدیک‌تر شدن به چین و روسیه امکان مقابلە با این وضعیت را ممکن می‌کن. اما بر اساس تجربه، حمایت سیاسی و اقتصادی چین و روسیه از ایران در خانەی اتحاد سیاسی با این کشور و حمایت بدون چون و چرا از رژیم در برابر تهدیدهای امنیتی نیست، بلکه محدود بە یک رابطه اقتصادی دوجانبه است. روشن است که هم چین و هم روسیه از ایران به عنوان کارت فشار برای منافع خود در معادلات بین‌المللی استفاده می‌کنند و با توجه به منافع دو کشور با آمریکا، اروپا، اعراب و اسرائیل همکاری‌های اقتصادی و امنیتی چین و روسیه و ایران هرگز استراتژی و درازمدت نخواهد بود و همیشه محدود خواهد ماند و رئیسی با آگاهی از این مسئلە دومین سال ریاست جمهوری خود را آغاز خواهد کرد.
حالا ببینیم رئیسی در این یک سال گذشتە چه کردە و چه چیزی از دستش برآمدە است. سیزدهمین انتخابات ریاست جمهوری که در آن نام رئیسی از صندوق‌ها بیرون آمد، با پایین‌ترین سطح مشارکت مردمی در انتخابات در طول تاریخ رژیم اسلامی به پایان رسید. اگر عدم مشارکت مردم در انتخابات را که به نظر می‌رسید همه به نفع رئیسی باشد، نشانەی بی‌اعتمادی مردم به وعده‌هایش قرار دهیم، مردم انتظار چندانی از او نداشتەاند. اما برای کسانی که از دولت حمایت می‌کردند و معتقد بودند با یک دست کردن سه نهاد قانونگذار، قضائیە و دولت، تنش بین نهادهای رژیم به پایان خواهد رسید و هماهنگی بین مؤسسات مختلف دولت افزایش خواهد یافت و امور کشور بدون مشکل بە پیش می‌رود؛ چنین نشد.
رئیسی نە تنها نتوانست سنگینی بار اعتراضات مردمی نسبت به رژیم را کاهش دهد بلکە نتوانست حمایت مجلسی که در اولین حضورش تقریبا به همه اعضای کابینه‌اش رای مثبت دادە بود را حفظ کند. بنابراین کمتر از یک سال پس از روی کار آمدن دولتش، رای اعتماد یکی از وزرا پس گرفتە شد و کارت زرد هم به چند وزیر دیگرش نشان دادە شد و احتمالا این کشمکش‌ها بە همین سادگی هم بە پایان نخواهد رسید. رئیسی در طول یک سال گذشته ثابت کرد که مسئله اقتصاد، بیکاری، سختی، معیشت و سلامتی مردم بە اندازەی مسئله حجاب و مسائل ایدئولوژیک رژیمش برایش مهم نیست، برای همین زحمت توجە و سعی برای حل آنها را بە خود نداد.
در دولتهای گذشته اگر رژیم اسلامی توانسته بود حداقل بخشی از طبقه متوسط را بەوسیلەی بازگرداندن دلار و ارز و خام فروش کردن نفت و صرف کمی از آن درآمد بخشی از قشر متوسط جامعە را با خود همراە سازد، اما از بخت بد رئیسی کفگیر بە تە دیگ خورد و نتوانست حداقل این روند را ادامە دهد. بااین حال با حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی که ظاهرا به واردات کالا، دارو و مایحتاج اساسی زندگی مردم اختصاص یافتە بود، گرانی بیشتر شد و بحرانهای اقتصادی و اعتراضات مردمی افزایش یافت و در بحبوحەی تعلیق مذاکرات احیای برجام، قطعنامه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که موضع شدیدی علیه رژیم در مورد تخلفات ایران اتخاذ کرده بود، تنش‌های زیادی را در روابط بین‌الملل نیز به وجود آورد.
به‌طور کلی در عرض یک سال ریاست‌جمهوری رئیسی آشکار شد که او نه تنها برنامەی اقتصادی روشنی ندارد، بلکه با قراردادن افراد بی‌تجربه در پست‌های مهم، بحران‌ها را عمیق‌تر کرد. بە لحاظ اجتماعی و امنیتی جامعە، به ویژه زنان تحت فشار بیشتری قرارگرفند و به حاشیه رانده شدند و این در حالی است که نیروهای موساد و جاسوسانشان در خیابان‌ها و مواضع امنیتی و نظامی رژیم بە راحتی قدم می‌گذارند! شکست‌های رئیسی در دیپلماسی خارجی آشکارتر از آن است که بتوان بر رویش روپوش نهاد و با نگاهی سطحی بە وضعیت رژیم در عراق، لبنان و سوریه می‌توان بە راحتی فهمید کە آن ساختار در حال ضعف و فروپاشی است. به ویژه در شرایط فعلی خاورمیانه و پس از سفر بایدن به عربستان مرحله جدیدی از تغییرات اساسی شروع گشتە که دست ایران را در منطقە از قبل کوتاه‌تر خواهد کرد.
دولت رئیسی درحالی پا در دومین سال خود خواهد گذاشت کە اعتراضات کارگران، کارمندان، معلمان، بازنشستگان، دانشجویان و زنان بە بالاترین حد خود رسیدەاست. اما حکومت هنوز این اعتراض‌ها به وضعیت زندگی و نقض حقوق مردم را به رسمیت نشناخته و آن را به دخالت مخالفان خارج از مرزها پیوند می‌دهد و برای حل آنها تنها زبان سلاح و سرکوب را به رسمیت می‌شناسد، بنابراین جامعه ایران روز به روز امنیتی‌تر می‌شود و خطر گسترش نارضایتی‌ها روز بە روز در حال افزایش است.
وضعیت کنونی ایران نیازمند یک تغییر اساسی است اما نیرو و اپوزیسیونی که بتواند این تغییرات اساسی و سازنده را اجرا کند و رهبری اعتراضات را برای عبور از رژیم اسلامی هدایت کند هنوز شکل نگرفتە و متاسفانه این دلیل تاکنون فرصت نفس کشیدن را برای رژیم باقی گذاشته است.
