استان ارومیە با دارا بودن ۱۴ رودخانه دائمی دومین استان پرآب کشور محسوب می‌شود، اما ورود انواع آلاینده ها بویژە آلایندەهای شیمیایی به این رودخانه ها، علاوە بر آلودگی آب، موجب تخریب تدریجی آبراهها و از بین رفتن تنوع آبزیان و مرگ و میر پرندگانی است کە سالیانە بە این مناطق مهاجرت می‌کنند.
رودخانه های ارس، زنگمار، زرینه رود و سیمینه رود، گدارچای، شهرچای، باراندوزچای، مهاباد رود، نازلوچای و زولاچای از جمله این رودخانه ها هستند.
طی چند سال بر حجم آلودگی این رودخانەها افزودە شدە و آلایندەهایی چون پساب های کارخانە و کارگاهها ،فاضلاب شهری و روستایی به همراه پساب های کشاورزی موجب آلودگی دایمی رودخانەهای استان شده و همین امر بهداشت، سلامت و محیط زیست منطقه را تهدید می کند.
در این بین بە گفتەی کارشناسان، میزان آلودگی رودخانه های زنگمار، ارس و مهاباد رود از وضعیت استاندارد گذشته است. همچنین صرف‌نظر از کاهش فزایندەی آب دریاچەی ارومیە ورود آب رودخانەهای آلودە شدە بە این دریاچە موجب بالا رفتن سطح آلودگی آن نیز شدە است.
از سوی دیگر برای مقابلە با خطر خشک شدن دریاچەی ارومیە،مدیر آب و خاک و امور فنی و مهندسی سازمان جهاد کشاورزی استان ارومیە گفتە است: باید تا ۵ سال آینده۴۰ درصد از مصرف آب بخش کشاورزی در حوضه آبریز دریاچه ارومیه کاهش یابد.
وی با اشاره به اقدامات انجام شده دربخش کشاورزی در راستای احیای دریاچه ارومیه اظهار کرد عدم مدیریت صحیح منابع آبی و سفره های زیر زمینی در طی سالهای گذشته و بی توجهی به آموزش و ترویج کشاورزی در خصوص استفاده صحیح از منابع آبی و رعایت الگوی کشت مناسب باعث خشک شدن چاهها و قناتها و نشست زمین در اراضی کشاورزی شده است که این امر خسارت چبران ناپذیری را به بخش کشاورزی استان وارد می کند.
لازم بە ذکر مقامات رژیم در نظر دارند برای جلوگیری از خشک شدن دریاچەی ارومیە، مسیر رودخانەی زاب کوچک را کە بە کردستان عراق سرازیر می‌شود تغییر دادە، بە دریاچەی ارومیە متصل کنند. این طرح با مخالفت جدی مردم شهرها و روستاهای پیرانشهر و سردشت مواجە شدەاست. مردم این مناطق گفتەاند با اجرای این طرح، شهرها و روستاهای مذکور دجار آسیب‌های جدی می‌شوند.
