زمستان در راه است و موج‌های دریا اوج گرفته‌اند؛ می‌گویند شب حرکت آنها ارتفاع امواج بین یک متر و دو متر بود. ارتفاع موج در بهترین حالت برای حرکت قایق‌ها به سمت کانال مانش، حد فاصل بین فرانسه و بریتانیا، ۴۰ سانتی‌متر است، اما حرکت، به تصمیم قاچاق‌بر برمی‌گردد. تصمیم گرفته شد. پناهجویان سوار قایق شدند و به دریا زدند. موج‌ها اوج گرفتند و به قایق زدند. قایق توان تحمل امواج را نداشت و واژگون شد. پنج نفر در آب طاقت نیاوردند؛ یک خانواده کرد ایرانی، اهل «سردشت.»
«رسول ایران‌نژاد» ۳۵ ساله، پدر خانواده، «شیوا محمدپناهی» ۳۵ ساله، مادر خانواده، و فرزندان‌شان: «آنیتا» ۹ ساله، «آرمین» ۶ ساله و «آرتین» ۱۵ ماهه، همگی در در دریا غرق شدند.
***
ششم آبان، ۲۷ اکتبر، شب بود که مقامات فرانسوی خبر دادند قایق حامل پناهجویان هنگام عبور از کانال مانش غرق شد و تعدادی از سرنشینان آن قایق جان خود را از دست دادند. در خبرها گفته شد که چهار نفر غرق شده‌اند؛ پدر و مادر یک خانواده و دو فرزندشان. اما بعد از گذشت ساعاتی برخی از فعالان حقوق پناهجویان در شمال فرانسه، در شبکه‌های اجتماعی، اعلام کردند که پیکر «آرتین»، کوچک‌ترین فرزند این خانواده که هنوز دو ساله هم نشده بود، پیدا نشده است. ۱۴ سرنشین دیگر این قایق که برخی از آنها هم اهل «سردشت» بودند، نجات یافتند و به بیمارستان شهر «دانکرک» منتقل شدند.
رسول بنا بود. کارگری می‌کرد. شیوا هم خانه‌دار بود و به امور فرزندان‌شان می‌پرداخت. فشار اقتصادی زندگی آنها را به مهاجرت کشاند. اردیبهشت ماه بود که ایران را به مقصد بریتانیا ترک کردند. هجرت آنها اما به مرگ انجامید؛ مرگی در میان امواج خروشان دریا.
یکی از اعضای خانواده رسول برای «ایران‌وایر» شرح داد که آنها اردیبهشت ماه به «ارومیه» رفتند، اما نتوانستند از مرز به ترکیه بروند. ماه دوم تابستان بود که آنها تصمیم گرفتند دوباره اقدام به حرکت کنند. آنها پنج روز در راه بودند تا به ترکیه رسیدند. در اقدام اول قرار بود با قایق از ترکیه به یونان بروند. اما قایق‌شان خراب شده بود و نتوانستند حرکت کنند: «تقریبا یک ماه دیگر در ترکیه بودند و دوباره اقدام کردند. با قایق به ایتالیا رسیدند. بیست روز در ایتالیا قرنطینه بودند و بعد از آن به فرانسه رفتند.»
بیست روزی می‌شد که آنها در فرانسه به سر می‌بردند. مستقیم به جنگل‌های شمال فرانسه رفتند و مدتی را در جنگل گذراندند: «هر روز می‌گفتند رد می‌شوند. به آنها می‌گفتیم که بمانید فرانسه اما تصمیم داشتند به انگلیس برسند. هر روز در تماس بودیم. یک شب قبل از حرکت تماس گرفتند، گفتیم دریایی نروید، اما گفتند که چند بار با قطار اقدام کرده بودند اما هر بار پلیس آنها را به کمپ برگردانده بود. شب آخر یک فایل صوتی فرستادند که ما داریم سوار قایق می‌شویم.»
روایت شب آخر را اما می‌توان از دوستان‌شان در کمپ شمال فرانسه شنید: «کمپ ما نزدیک “کاله” است و هر وقت پلیس پناهجویان را از جنگل جمع‌آوری می‌کند، آنها را به این کمپ و یک کمپ دیگر نزدیک شهر “ارس” می‌برد. این خانواده کرد را هم به کمپ ما آوردند. سه‌شنبه شب همگی با هم رفتند تا از “دانکرک” گیم بزنند [گیم زدن اصطلاح هر بار تلاش برای عبور قاچاقی از مرز است.] اما غرق شدند. کاش صدایی باشد که بگوییم به خدا انگلیس خبری نیست. جان بچه‌ها را در خطر قرار ندهید.»
به گفته این پناهجوی ایرانی، این خانواده برای معامله با قاچاق‌بر از خانواده‌هایشان پول گرفته بودند: «پول‌شان آماده نبود. خانواده‌هایشان هرچه داشتند برایشان گذاشتند، طلاهایشان را فروختند. می‌خواستند به خاطر وضعیت بد اقتصادی در سردشت و ساختن زندگی بهتر برای فرزندان‌شان راهی انگلیس شوند.»
تعدادی از پناهجویان دیگر سرنشین قایقی که غرق شد اهل سردشت بودند. همان‌ها بودند که به خانواده غرق‌شده‌ها در ایران خبر دادند: «به ما خبر دادند که همگی غرق شدند. از کل خانواده پول گرفتند تا به مقصدشان برسند. تا جایی‌که ما خبر داریم ۸۰ میلیون تومان خرج کردند. به ما گفته بودند چهار نفر پیدا شده‌اند، اما آرتین پیدا نشده.»
وقتی این خانواده در تابستان ایران را ترک کردند، مادر رسول از نگرانی سکته کرده بود. حالا هم که خبر مرگ عزیزانش را شنیده است، مدام می‌گرید؛ اما دیگر صدایی هم از نوه‌هایش نخواهد شنید. مادر رسول پنج پسر داشت و سه خواهر و حالا سوگوار یکی از پسرهایش است.
به خانواده‌های قربانیان این سفر گفته‌اند که اگر بخواهند پیکرهای عزیزان‌شان را به ایران برگردانند «یک میلیارد و ۴۰۰ میلیون تومان» هزینه در بر خواهد داشت؛ هزینه‌ای که از عهده این خانواده برنمی‌آید.
از ابتدای سال جاری میلادی تا کنون، بنا به آمار، بیش از ۷ هزار و ۴۰۰ پناهجو با قایق‌های کوچک مسیر پرخطر کانال مانش را به بریتانیا پشت سر گذاشته‌اند، اما معلوم نیست که چند نفر در این مسیر جان خود را از دست داده‌اند. حدود بیست روز پیش هم ۲۳۵ مهاجر، از جمله چندین زن باردار، از همین مسیر به بریتانیا رسیدند. این بالاترین آمار عبور از کانال مانش در یک روز است.
در این میان اما سیاسیون به فکر حصارکشی هستند و طرح‌هایی مطرح می‌شود، مثل اختصاص یک جزیره برای زندگی پناهجویان؛ جمعیتی بالغ بر ۷۱ میلیون نفر در سراسر جهان که وطن خود را به امید امنیت، آرامش و زندگی بهتر ترک کرده‌اند و در میانه راه سرگردان مانده‌اند. چه بسیار از آنها که در این مسیر جان خود را از دست می‌دهند و چه بسیار افرادی که با تحمل سختی راه، عبور از جنگل‌ها و کوه‌ها، با تنی خسته و روحی آشفته و مواجهه با خشونت‌های بسیار به مقصد می‌رسند.
رسول، شیوا، آنیتا، آرمین و آرتین اما به مقصدشان نرسیدند؛ تن‌شان اسیر قاچاق‌بری شد که بدون در نظر گرفتن امواج دریا، آنها را راهی مسیری کرد که بازگشتی در آن نبود. حالا مزار این خانواده فرسنگ‌ها دورتر از مادرهای داغ‌دارشان است؛ احتمالا در قبرستانی مخصوص پناهجویان.
منبع: ایران وایر
