“حمید حسینی”، رییس اتحادیه صادرکنندگان نفت روز ۲۲اردیبهشت۱۴۰۱ در گفت‌وگو با خبرگزاری انتخاب مدعی شد: “روسیه با شکستن قیمت‌ها در حال تصاحب بازار نفت ایران در کشورهای شرق آسیاست.” او در این گفت‌وگو اظهار داشت: “در بحث گاز مایع که تا الان به افغانستان و پاکستان، حدود ۶۰۰، ۷۰۰ دلار از مرز‌های زمینی می‌فروختیم، اخیرا افغان‌ها اعلام کردند که اگر ۴۵۰ دلار می‌دهید، ما خریداریم؛ چون LPG دارد از جانب قزاقستان، ازبکستان و روس‌ها می‌آید. قیمت‌های روسیه دارد روی بازار کشورهای همسایه ما اثر می‌کند و آن‌ها هم برای اینکه در بازار بمانند، مجبور شدند قیمت‌ها را کاهش دهند؛ بنابراین بازار بنزین، نفت بیس‌اویل، گازوییل و گاز مایع به هم ریخته است.» به گفته حسینی: «محموله بیس‌اویل ایران، که مذاکره شده بود و در مورد قیمت هم به توافق رسیده بودیم (بشکه ای ۱۱۳۰ دلار) ولی هفته بعدش که خریدار قرار بود پول را پرداخت کند، گفت که روس‌ها پیشنهاد کرده‌اند که تا به دبی برسد، به قیمت ۸۰۰ دلار می‌فروشند. بنابراین علاقه‌ای به خرید محموله ایران ندارند.”
آیا بازار شرق آسیا در حال چرخش از ایران به سوی روسیه است؟ آیا سهم ایران از بازار نفت شرق آسیا رو به کاهش است؟ «ایران‌وایر» در این گزارش می‌کوشد به این پرسش ها پاسخ دهد.
آیا صادرات نفت و گاز روسیه به آسیا افزایش یافته است؟
بلی، گزارش‌ها از افزایش صادرات منابع انرژی روسیه به آسیا و بەطور ویژه به چین در ماه آوریل ۲۰۲۲ حکایت دارد. شرکت ردیابی نفتکش‌ها “ورتکسا” در گزارش اختصاصی وضعیت صادرات نفت روسیه، در ۲۲آوریل۲۰۲۲، از افزایش چشمگیر بارگیری نفت خام روسیه از بنادر بالتیک و دریای سیاه به سمت آسیا پس از آغاز درگیری در اوکراین خبر داده است. در این گزارش آمده است: “صادرات نفت روسیه پس از یک افت، در حال افزایش به مقصد آسیا است و از نقطه ۳۰۰ هزار بشکه در روز به ۸۰۰ هزار بشکه در روز رسیده است.”
ورتکسا در گزارش دیگری که به بررسی برندگان و بازندگان کاهش واردات نفت چین پرداخته است، از افزایش صادرات نفت روسیه به این کشور خبر داده و نوشته است: “داده‌های اولیه ما نشان می‌دهد که صادرات دریایی ESPO روسیه به چین، در هفته اول ماه می به میزان ۵۳۰ هزار بشکه در روز تثبیت شده که به نظر می‌رسد، تداوم داشته باشد. ضمن اینکه بارگیری اورال (نفت خام) در ماه آوریل با مقصدی قطعی به چین بالغ بر ۷۵ هزار بشکه در روز بود که نزدیک به ۵۰ درصد نسبت به سه ماهه اول کاهش داشت. اما دو فروند VLCC مملو از اورال و سه فروند افرامکس، در حال حاضر به سمت شرق سوئز حرکت می‌کنند که مقصد نهایی آن می‌تواند چین باشد، اگر همه محموله‌ها در آنجا تخلیه شوند، حجم صادرات اورال روسیه به چین به ۲۳۰ هزار بشکه در روز می‌رسد.”
بی‌بی‌سی نیز به نقل از شرکت شرکت ردیابی نفتکش‌ها “کپلر”، از افزایش صادرات نفت روسیه به چین در ماه آوریل به نسبت ماه مارس خبر داده و نوشته است: “بعضی داده‌ها نشان می‌دهد در ماه آوریل واردات نفت چین از روسیه در مقایسه با یک ماه قبل (مارس) حدود ۱۶ درصد بالا رفته و به ۸۶۰ هزار بشکه در روز رسیده است.”
آیا صادرات نفت ایران به چین کاهش یافته است؟
گزارش‌های دو شرکت ردیابی نفتکش‌ها، کپلر و ورتکسا، نشان می‌دهد که صادرات نفت ایران به چین در ماه آوریل کاهش یافته است. رویترز در گزارشی در نهم ماه مه ۲۰۲۲ به نقل از این دو شرکت ردیابی نفتکش‌ها نوشته است: «واردات نفت چین از ایران در ماه آوریل از نقطه اوج که در اواخر سال ۲۰۲۱ و اوایل سال ۲۰۲۲ مشاهده شده بود، کاهش یافت.» این گزارش به نقل از ورتکسا مدعی است واردات نفت ایران توسط چین در ماه آوریل به ۶۵۰ هزار بشکه در روز رسیده، حال آنکه در ماه مارس میانگین ورودی روزی ۷۰۰ هزار بشکه بود و به نقل از کپلر نوشته میزان واردات نفت خام ایران از ۸۴۰ هزار بشکه در سه ماهه اول سال ۲۰۲۲ به ۵۷۵ هزار بشکه در روز در ماه آوریل رسید.
آیا از دست رفتن بخشی از بازار نفت ایران و تصاحب آن توسط روسیه، به کاهش قیمت‌ها توسط روسیه مرتبط است؟
این ادعایی است که منابع خارجی آن را مطرح کرده‌اند. رویترز کاهش واردات نفت ایران توسط چین را به سه دلیل زیر ربط داده است:
قرنطینه مجدد چین به دلیل شیوع ویروس کرونا و کاهش مصرف پالایشگاه‌های مستقل چین؛افزایش واردات نفت روسیه؛قیمت پایین‌تر نفت روسیه؛
ورتکسا نیز در گزارشی دلیل روی‌آوری چین به نفت روسیه را درگیری این کشور در اوکراین و سخت‌گیری‌های کشورهای اروپایی نسبت به روسیه دانسته و نوشته است: “روسیه با ارائه تخفیف‌های ویژه و ترتیباتی که برای پرداخت جایگزین (جایگزین سوئیفت) در پیش گرفته، توانسته ریسک تحریم‌ها و هزینه‌های بالای حمل و نقل نفت این کشور را برای طرف چینی کاهش دهد.”
از سوی دیگر منابع خبری متعدد از جمله سی‌ان‌بی‌سی و واشنگتن پست از افزایش واردات نفت روسیه توسط هند با تخفیفات ویژه خبر داده‌اند. واشنگتن پست نوشته است، هند در ماه آوریل روزانه ۶۲۷ هزار بشکه نفت با تخفیف ۳۰ دلار در هر بشکه خریداری کرده، حال آنکه هند در ماه مارس روزانه ۲۷۴ هزار بشکه نفت از روسیه خرید داشت.
جمع‌بندی
حمید حسینی، رییس اتحادیه صادرکنندگان نفت مدعی است: “روسیه با شکستن قیمت‌ها در حال تصاحب بازار نفت ایران در کشورهای شرق آسیاست. ” “ایران‌وایر” این ادعا را بررسی و به این نتایج دست یافت:
گزارش شرکت‌های ردیابی نفتکش‌ها (کپلر و ورتکسا) نشان می‌دهد که صادرات نفت روسیه به هند و چین در ماه آوریل به نسبت ماه‌های گذشته افزایش یافته است. همین گزارش‌ها نشان می‌دهد که واردات نفت ایران توسط چین به عنوان اصلی‌ترین خریدار نفت ایران در ماه آوریل کاهش داشته است.گزارش‌های بین‌المللی از ارائه تخفیفات ویژه به خریداران توسط روسیه و ارائه روش‌های جایگزین پرداخت (به دلیل تحریم سوئیفت بین‌الملل) چین و هند را تشویق به خرید نفت روسیه کرده است.کپلر مدعی است، هند در ماه آوریل نفت روسیه را با تخفیف ۳۰ دلار در هر بشکه خریداری و میزان واردات خود را به ۲۰ برابر میانگین نفت وارداتی از روسیه در سال ۲۰۲۱ افزایش داده است.
به نظر رابطه مستقیمی میان کاهش واردات نفت ایران و افزایش واردات نفت روسیه توسط چین و هند وجود دارد و طبیعتا این جایگزینی در ازای خرید ارزان‌تر نفت روسیه حاصل شده است. بنابراین “ایران‌وایر” به ادعای حمید حسینی، رییس اتحادیه صادرکنندگان نفت مبنی بر اینکه: “روسیه با شکستن قیمت‌ها در حال تصاحب بازار نفت ایران در کشورهای شرق آسیاست”، نشان “حقیقت دارد” می‌دهد.
منبع: ایران وایر
