برگردان: رەوەز
هفتاد سال از حیات حزب دمکرات سپری گشت، حزبی کە تا کنون نیز هیچ حزب و سازمان سیاسی دیگری در هر چهار بخش کردستان، نتوانستەاست افتخارات و دستاوردهایش را تکرار کند. بدون تردید بارزترین این دستاوردها، جمهوری کردستان بود کە بر پایەی مانیفست و گفتمانی ملی‌گرایانە تأسیس گشت و اینک نیز کلید واژەهای این گفتمان سیاسی، مستقیم و یا غیرمستقیم، بر نگرش و دیدگاە سیاسی سایر بخش‌های کردستان حاکم است.
بدون تردید می‌توان بە بسیاری از دستاوردهای ارزشمند حزب دمکرات، بویژە در اوائل تأسیس آن اشارە کرد کە هدف اصلی این نوشتار نیست. جدای از دستاوردها، با جرأت می‌توان گفت، هیچکدام از احزاب کردستانی بە اندازەی حزب دمکرات، دچار رویدادهای ناخوشایند نشدەاند؛ از فروپاشی جمهوری کردستان و بە دار آویختە شدن زندەیاد پیشوا قاضی محمد گرفتە تا جدایی و انشعاب در حزب و شهادت رهبران برجستەاش و دست آخر، شرایط اسفناک کنونی مبارزە در کردستان ایران.
صرف‌نظر از دستاوردهای ارزشمندی کە کسب کردە و یا جدای از رخدادهای فاجعەباری کە گریبانگیر حزب شدەاست، حزب دمکرات “مسئول‌ترین” حزب چند دهەی اخیر خلق کرد است. این حزب در بسیاری از مقاطع تاریخی حیات سیاسی و مبارزاتی خود، با وجود متضرر شدن، بە یاری جنبش خلق کرد در دیگر بخش‌های کردستان شتافتەاست. این حزب هیچگاە از مسیر مبارزات ملی‌گرایانە منحرف نگشتە و در تعامل با دولت‌های حاکم بر سایر بخش‌های کردستان، مصالح برادران کرد خود را فدای منافع خود نکردەاست. این احساس مسئولیت، بە تعبیر شهید دکتر قاسملو، بزرگترین سرمایەی مردمی و معنوی را در میان تودەهای مردم کردستان پدید آوردەاست. تردیدی نیست اگر این محبوبیت بی‌مانند و حمایت گستردە در میان مردم کردستان نمی‌بود، حزب دمکرات سال‌ها قبل بە تاریخ می‌پیوست. پیوند میان حزب دمکرات و مردم کردستان، فزون بر ماهیت آزادی‌خواهانەی آن بمثابەی جنبشی ملی ــ دمکراتیک، برخورداری از نوعی علاقە و عاطفەی کم مانند است کە بە رمز ماندگاری حزب دمکرات در قلوب مردم کردستان تبدیل گشتە است.
با نگاهی گذرا بە مراحل مبارزاتی گذشتە و حال خلق کرد در کردستان ایران، درمی‌یابیم کە مقطع جمهوری کردستان، پر افتخارترین دوران این حزب بودە و بە دنبال شکست این جمهوری نوپا، حزب دمکرات هیچگاە حتی بە دامنەی این قلەی رفیع نیز نرسیدەاست. البتە دلایل بسیاری را می‌توان ذکر کرد کە چرا بار دیگر حزب دمکرات بە این مرحلە نایل نگشتەاست. در حال حاضر هم بواقع این حزب در دو جهت سیاسی و تشکیلاتی دچار بحران شدە است؛ بویژە پس از انقلاب خلق‌های ایران، بە غیر از دهەی ٨٠ میلادی، این بحران بیشتر نمایان شدەاست. با این وصف جای امیدواریست دو محرک و پتانسیل بزرگ درون حزبی و درون جامعەی کردستان ایران وجود دارند کە می‌توانند عاملی باشند برای برون‌رفت از این بحران و احیای مبارزات در کردستان.
اولأ باید بە توان و پتانسیل درونی حزب در بازبینی انتقادی از خود و دید انتقاد گونە، بویژە بە دو دهەی اخیر اشارە کرد؛ همچنانکە شهید دکتر قاسملو متذکر می‌شد: پیشاهنگ بودن و ماهیت انقلابی یک حزب سیاسی برگرفتە از آن است کە چگونە بە اشتباهات گذشتەی خود می‌نگرد؛ حزبی انقلابی نباید در هراس باشد کە با گفتن اشتباهاتش دشمن خرسند خواهد شد، یا از اعتبارش در میان تودەهای مردم کاستە می‌شود، بالعکس، قبول اشتباهات و کژروی‌ها و اقدام بە رفع آنها، باور بە حزب در میان تودەهای مردم را ارتقا دادە و نشاندهندەی جدیت و مسئولیت پذیری حزب است.
ثانیأ پایگاە قوی و گسترە و عظیم و نفوذ سیاسی و اجتماعی‌ای کە حزب دمکرات در کردستان دارد، نوید‌بخش آن است کە رهبری این حزب با توجە بە توانمندی‌های بالایی کە حزب از آن برخوردار است، قادر گردد با نگاهی واقعبینانە بە شرایط داخلی، منطقەای و حتی بین‌المللی، گفتمان و رویکرد سیاسی و مبارزاتی خود را بازسازی نماید.
اگر در جمهوری کردستان و همچنین در دهەی ٨٠ میلادی، شهرها و کوەها بعنوان عرصەی مبارزەی حزب و خلق درهم آمیختە بودند، اینک این دو تمامأ از هم مجزا شدەاند. لذا با توجە بە اینکە حزب دمکرات حزبی مسئول و در عین حال پیگیر در امر ادامەی مبارزە بودە، می‌تواند با نگاهی دوبارە و البتە انتقادی بە شرایط مبارزاتی خود و توجە بە انتقادات درون حزبی، دگر بار بە حزب فعال تودەهای مردم تبدیل گردد؛ چراکە حزب دمکرات تنها حزب دبیر کل، دفتر سیاسی، کمیتەی مرکزی و یا کادرها و پیشمرگان آن نیست؛ حزب دمکرات همانگونە کە در آغاز تأسیس، حزبی برخاستە از تودەهای مردم بود، اینک نیز باید دکترین اصلی آن بر اساس سیاست و راهکاری مشخص و عملی و با اتکا بە تئوری عملگرایانە در میدان پیکاری فراتر از یک حزب کلاسیک تدوین یابد.
درشماره‌ی٦٦١ روزنامه «کوردستان» منتشر شده است
