در غیاب آمارهای دولتی، رئیس انجمن علمی مددکاری اجتماعی از اشتغال بیش از هفت میلیون کودک کار در «کارگاه‌ها و کارخانه‌های شهرستان‌ها» خبر داده است.
مصطفی اقلیما، رئیس انجمن علمی مددکاری اجتماعی ایران گفت: «تعداد کودکانی که در پایتخت و درمعابر کار می‌کنند، در مقابل تعداد کودکان کار در کارگاه‌ها و کارخانه‌های شهرستان‌ها کم است، چراکه این کودکان در مقابل مبلغ کمتری حاضر به فعالیت می‌شوند، از این رو اغلب کارفرمایان با حضورشان موافقت می‌کنند.»
پیش از این نیز برخی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی شمار کودکان کار را سه میلیون تا هفت میلیون نفر تخمین زده بودند. ناهید میرتاج الدین، نماینده اصفهان در مجلس دهم در سال ۱۳۹۶ به نقل از کارشناسان گفته بود: «آمار کودکان کار بین سه میلیون تا هفت میلیون نفر است.».
فعالان در سازمان های غیردولتی حامی کودکان نیز در سال‌های گذشته از اشتغال هفت میلیون کودک در ایران خبر داده‌اند.
اقلیما «مشکل اقتصادی خانواده» را اصلی‌ترین عامل کار کودکان عنوان کرد و گفت: «زمانی که اگر هر خانواده چهارنفره سه وعده غذایی خود را فقط به تخم مرغ اختصاص دهد، معادل دو میلیون و ۸۰۰ هزارتومان هزینه وعده‌های غذایی ماهانه‌شان می‌شود، چطور می‌توان انتظار داشت که کودکان وارد بازار کار نشوند.»
احمد بیگدلی، نماینده خدابنده در دهمین دوره مجلس شورای اسلامی هم مهر ۱۳۹۹ گفته بود:
«متاسفانه با افزایش فقر در جامعه، آمار کودکان کار هم افزایش یافته است تاجایی‌که حتی در جاده‌ها ساعت ۵ صبح کنار اتوبان‌هایی که هیچ امنیت جانی برای عابران وجود ندارد، این کودکان مشغول دستفروشی هستند».
قانون کار ایران اشتغال کودکان را بعد از ۱۵ سالگی به رسمیت می شناسد. بر اساس ماده ۷۹ قانون کار، «به کار گماردن افراد کمتر از ۱۵ سال تمام (پسر و دختر) ممنوع است. کارفرمایانی که افراد کمتر از ۱۵ سال را به کار بگمارند، مستوجب مجازات خواهند بود».
اما ماده ۱۸۸ این قانون، «کارگران کارگاه‌های خانوادگی که انجام کار آن‌ها منحصرا توسط صاحب کار، همسر و خویشاوندان نسبی درجه یک انجام می‌شود» را از شمول مقررات قانون کار خارج کرده و به صاحبان آن‌ها اجازه داده است از کودکان بهره کشی کنند.
کارگاه‌های کوچک خارج از شمول قوانین کار و تأمین اجتماعی و همچنین کارگاه‌های تحت پوشش نهادهای خیریه‌ای در مناطق محروم هم از جمله بنگاه‌هایی هستند که از کار کودکان و استثمار آن‌ها بهره می‌برند.
ماده ۸۰ قانون کار اشتغال کودکان ۱۵ تا ۱۸ سال را تحت عنوان «کارگر نوجوان» به رسمیت می‌شناسد و تنها استخدام آن‌ها را به «آزمایش های پزشکی» تأمین اجتماعی مشروط می‌کند. در مواد ۸۲ و ۸۳ نیز ساعت کار روزانه «کارگران نوجوان» نیم ساعت کمتر از «ساعت کار معمولی» تعیین و «ارجاع هر نوع کار اضافی و انجام کار در شب و نیز ارجاع کارهای سخت و زیان آور و خطرناک و حمل بار با دست بیش از حد مجاز، استفاده از وسایل مکانیکی، برای کارگر نوجوان» ممنوع شده است.
همچنین در ماده ۸۴ اشتغال کودکان یا همان «کارگران نوجوان» در برخی مشاغل که «به علت ماهیت آن و یا شرایطی که کار در آن انجام می‌شود برای سلامتی یا اخلاق کارآموزان و نوجوانان زیان آور است» ممنوع، و حداقل سن کار در این مشاغل که «تشخیص» آن‌ها به وزارت کار واگذار شده، ۱۸ سال تمام اعلام شده است.
ایران برخی از مقاوله‌نامه‌های بین‌المللی مرتبط با منع حقوق کودکان کار را پذیرفته است اما تا به حال اقدام موثری برای اجرای این مقاوله‌نامه‌ها انجام نداده است.
با گسترش فقر و افزایش کودکان بازمانده از تحصیل که شمار آن‌ها بر اساس اعلام مقام‌های دولتی ۹۷۰ هزار نفر، و طبق برآورد کارشناسان سازمان تأمین اجتماعی بیش از سه میلیون نفر است، پیش‌بینی می‌شود شمار کودکانی که مجبور به کار می‌شوند هم افزایش یابد.
بر اساس اعلام وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در سال گذشته حداقل یک سوم جمعیت ایران بر مبنای معیارهای حکومتی درآمدی کمتر از خط فقر داشتند.
